Pounamu

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Hei matau de pounamu
Hinepare, muller d'a tribu Ngāti Kahungunu con un hei-tiki de pounamu en o cuello

O termín pounamu fa referencia a cuantos tipos de chemas de nefrita de chade, bowenita u serpentinita de gran dureza, durabilidat y valura que se troban a o sud de Nueva Zelanda. Pounamu ye o nombre que se da a istas rocas en maorí, mientres que en anglés neozelandés gosan conoixer-se chenericament como greenstone (literalment piedra verda).

Bi ha dos sistemas ta clasificar o pounamu. Cheolochicament, ista roca puet incluyir-se en as tres categorías debanditas, encara que os maorís clasifican a o pounamu por a suya apariencia.[1] As clasificacions prencipals son kawakawa, kahurangi, īnanga y tangiwai. As tres primeras son nefrita de chade, mientres que tangiwai ye una mena de bowenita.[2]

  • O īnanga pounamu prene o suyo nombre d'un peix d'augua dolza (Galaxias maculatus) y ye de color blanca-perla u verda-grisa, variando de translucido a opaco.[3]
  • O kahurangi pounamu ye muit translucido y tien una color verda prou vivida. O suyo nombre se debe a la claridat d'o cielo y ye a variedat mas rara de pounamu.[4]
  • O kawakawa pounamu se troba en diferents tonalidaz, gosa levar manchas d'atros tonos y prene o suyo nombre d'as fuellas d'un árbol local dito kawakawa (Macropiper excelsum). It is the most common variety of pounamu.[5]
  • O tangiwai pounamu ye claro como un veire, encara que con un gran rango de tonalidaz. O suyo nombre viene d'a palabra ta denominar a las glarimas provenients d'una gran pena.[6]

En a luenga moderna s'emplega pounamu cuasi siempre ta fer referencia a la variedat de nefrita de chade. O pounamu se troba por un regular en ríos de zonas especificas d'a Isla d'o Sud en rocas u piedras mayors. Ye dificil d'identificar o pounamu sin crebar ditas rocas.

  1. (en) "Pounamu – An iconic stone". Kura Pounamu Treasured stone of Aotearoa New Zealand. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. http://collections.tepapa.govt.nz/exhibitions/pounamu/segment.aspx?irn=1960. 
  2. (en) Keane, Basil (2 de marzo de 2009). "Pounamu – jade or greenstone – Pounamu – several names". Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand. Ministry for Culture & Heritage. http://www.teara.govt.nz/EarthSeaAndSky/MineralResources/PounamuJadeOrGreenstone/1/en. 
  3. (en) "Inanga pounamu". Kura Pounamu Treasured stone of Aotearoa New Zealand. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. http://collections.tepapa.govt.nz/exhibitions/pounamu/ArtWorks.aspx?pirn=1962. 
  4. (en) "Kahurangi pounamu". Kura Pounamu Treasured stone of Aotearoa New Zealand. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. http://collections.tepapa.govt.nz/exhibitions/pounamu/ArtWorks.aspx?pirn=1963. 
  5. (en) "Kawakawa pounamu". Kura Pounamu Treasured stone of Aotearoa New Zealand. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. http://collections.tepapa.govt.nz/exhibitions/pounamu/ArtWorks.aspx?pirn=1964. Retrieved 21 November 2010. 
  6. (en) "Tangiwai pounamu". Kura Pounamu Treasured stone of Aotearoa New Zealand. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. http://collections.tepapa.govt.nz/exhibitions/pounamu/ArtWorks.aspx?pirn=1965. 

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search