Romance de Marichuana

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O Romance de Marichuana ye un d'os pocos romances conservatos en aragonés. Presenta versions en tot l'Alto Aragón y dica en os Monegros. Muito popular a zaguers d'o sieglo XIX y primers d'o sieglo XX, se cantaba en as celebracions, fiestas y lifaras.^[1] O escritor Ramón J. Sender lo posó boca d'un almugaver d'una novela suya. Seguntes José Ignacio López Susín a suya musica se conservaba en Sobrarbe mientres que en o semontano y en a Val d'Echo ya no se'n acordaban d'a musica y no lo conoixeban que recitato. Actualment La Orquestina del Fabirol en canta una versión, y precisament un disco suyo se titula Me'n baxé ta tierra plana.

O romance conta o viache d'o protagonista enta tierra plana pa fer una voda con una mesacha d'ixa zona. Ye un romance que reflecta o modo de vida y a realidat d'o pastor transhumant pirenenco, y curiosament representa un caracter exogamico en contra d'a cultura d'as vals axials, que ye endogamica sobretot pa os hombres. Se puet veyer o ideyal de belleza femenina que bi heba dica fa meyo sieglo: rolliza, forzuda, tetuda, pulida, uellos negros, chata, alta, ecetra. Tamién bi ha referencias a la vestimenta d'abrigo y os utensilios de cocina, beluns representan a dot.

Eduardo Vicente de Vera considera que o foco d'irradiación d'o romance estió a redolata d'Alquezra.

1. ↑ (es) José Ignacio López Susín: O Romanze de Marichuana (bersions y musica) Rolde nº 12, 1981.