Zentralafrikanische Republik

D Zentralafrikanische Repablik, durtn aa Beafrika, Sango: Ködörösêse tî Bêafrîka; franz. République centrafricaine (RCA) u Centrafrique,^[1] is a vo Land umschlossna Stoot ze Zentrolafrika. Es Land stoußt af n Noadn min Tschad, af n neadlinga Oustn min Sudan, af n Oustn min Sidsudan, af n Siḏn mid da Demokratischn Repablik Kongo, afn Sidwestn mid da Repablik Kongo un af n Westn mid Kamerun zamm. Beafrika houd a Flechn vo umma 620,000 km² u 2020 a gschetzta Bvelkaring vo umma vejrahalb milliona Leitn.

In grejssan Toal vo Beafrika grouna Sudano-Guinejscha Sawanna, owa es Land houd aa a Sahelo-Sudanischa Zona af n Noadn und a equatorjalna Woldzona af n Siḏn. Zwoa Drittl von n Land ling i de Dulkna oda Drenaschna von n Ubangi Fluß, da wou in n Kongo drent eineflejsst, dawal das s iwate Drittl zou de Dulkn u Tolna von n Chari-Fluß ghejad, da wou zen Tschad-Sej viraschwemmt.

D Region von n heiting Beafrika is scho a poa Joatausnd oda Millenja bsidlt; d heitinga Grenzn han owa vo Frankreich gschaffn woan, wou es Land aswej a Koloni von n spadn 19. Jh. õ reḡiad houd. Vo 1903 bis 1958 hod s Land Oubangui-Chari ghoissn. Nou en Daglenga vo da Unohangekait vo Frankreich 1960 is Beafrika vonrana Reiha vo Autokratn reḡiad woan, zamst an gscheitatn Vasouch von n zwoitn Presidentn, se a Koisareich afzenbaua;^[2] i de 90ga Jouana hom d Rouff nourana Demokrati 1993 ze d ejaschtn demokratischn, mejraparteiatn Wohln gfejad. I dene is da Ange-Félix Patassé zen Presidentn gwelt, owa spada in n Putsch vo 2003 von n General François Bozizé wida oiagschuppad woan. Da Beafrikanischa Buschkrejḡ houd 2004 õgfangt u trutz an Friḏnsokumma vo 2007 un an weitan vo 2011 i s da Burgakrejḡ in n Joua 2012 wida weitaganga. In zwoitn Burgakrejḡ is da François Bozizé vo da Seleka, ana Miliznallianz unta n Michel Am-Nondokro Djotodia, oiagstiazt woan. 2016 is da Faustin-Archange Touadéra zen Presidentn gwelt woan. Da Krejḡ zwischa d vaschinanen bwaffnatn Gruppn is owa nu weida ganga u zmindast 2019 nu aktuell gweng.^[3]

Zant signifikanta mineralnata Viakumma un ondane Roustoff, wej Uran, Erdial, Guld, Karfunklstoĩ, Kobalt, Hulz, Wossakraft^[4] un a signifikanta Flechn vo Ackaland, ghejad Bafrika, oda d Zentralafrkianische Repablik, zou de zeah am mejran nouding u vaoametschgatn Landna af da Welt, mid oinn vo de am weitan untann prokopfatn BIP.^[5][6] Es wiad aa fia s am mejran ungsunda Land^[7] u s iagsta Land fia d junga Leit ghaltn.^[8] Beafrika is a Mitglid vo d Vaointn Naziona, da Afrikanischn Union, da Zentrolafrikanischn Wiatschaftsunion, da Gmoischaft vo d Sahel-Sahara-Stootn, da Francophonie, da Bwegung vo d Blockfrein Stootn u houd an Zouschauastatus i da Organisazion fia Islamische Zammoawat.

1. ↑ "Central African Republic - CAR - Country Profile - Nations Online Project". www.nationsonline.org.
2. ↑ 'Cannibal' dictator Bokassa given posthumous pardon.
3. ↑ Lewis Mudge: World Report 2019: Rights Trends in Central African Republic. 11 December 2018.
4. ↑ Central African Republic. The World Factbook (CIA World Factbook) Central Intelligence Agency.
5. ↑ World Economic Outlook Database, January 2018, International Monetary Fund.
6. ↑ Archived copy.
7. ↑ These are the world's unhealthiest countries – The Express Tribune . 
8. ↑ Central African Republic worst country in the world for young people – study.