Kristeniezh

kristeniezh

major religion

Iskevrennad eus	Relijionoù a-ziwar Abraham
Deiziad krouiñ	33 CE
Anvet diwar	Christ, Jezuz-Krist, Nazaret
Diazezer	Jezuz-Krist, Mari, Paol Tars, Pêr
Lec'h	worldwide
Lec'h diazez	Jeruzalem
Foundational text	Bibl, Testamant Nevez
Hashtag	christianity
Dezverket dre	undoueegezh
Istor	istor ar gristeniezh
Pleustret gant	Christian
Separated from	yuzevegezh
Mastodon instance URL	https://theres.life
Arouezenn Unicode	✝️

Tamm eus heuliad a bennadoù a-zivout ar Gristeniezh

Istor ar Gristeniezh Kronologiezh ar Gristeniezh An ebestel Ar Senedoù-Iliz An Disivoud Meur Brezelioù ar Groaz An Adreizhadur

An Dreinded Doue an Tad Doue ar Mab . Doue ar Spered Santel

Ar Bibl Testamant Kozh Testamant Nevez . Ar pevar aviel

Doueoniezh kristen Kouezhadenn an Den · Gras Doue Salud · Didamalladur Azeul kristen Ilizoniezh · Esc'hatologiezh

Iliz Kentañ Kristeniezh ar C'hornôg Iliz katolik roman Protestantiezh . Iliz Bro-Saoz Kristeniezh ar Reter Iliz Ortodoks ar Reter Ilizoù ar Reter . Iliz Asirian ar Reter Anvadurioù kristen Emsavioù kristen

Ar gristeniezh zo ur relijion undoueek abrahamek diazezet war kelennadurezh Jezuz Nazaret, un den a vevas er I^añ kantved, lesanvet ar C'hrist (an eouliet). Hervez e feizidi eo Jezuz ar mesiaz, evel ma oa bet diouganet en Testamant Kozh, met ivez Doue deuet war an douar da vale an dud hervez doueoniezh an Dreinded, evel m'eo kontet en Testamant Nevez^[1]. Hiziv ez eus tro-dro 2,6 miliard a feizidi kristen er bed a-bezh hag ar relijion vrasañ er bed eo.

Liesseurt kenañ eo ar gristeniezh, a ranner dre vras etre ur skourr gornôg hag ur skourr reter, ha liesseurt kenañ ivez an dogm, diwar-benn ar salvidigezh da skouer, pe diwar-benn stumm an Iliz, perzh ar veleien hag ar gristologiezh. Dre vras e kred an holl feizidi eo Jezuz mab Doue - al logos deuet da gig - hag en doa kelennet, gouzañvet hag e varvas war ar groaz a-raok sevel a varv da vev evit salvidigezh Mab-den, evel m'eo kontet en avieloù (ar c'heloù mat) er Bibl, skridoù savet gant Mazhev, Mark, Lukaz ha Yann, a oa deskibien Jezuz, gant an Tanac'h (Testamant kozh ar Yuzevien) evel drekleur.

Komañs a reas ar gristeniezh evel ur ranngredenn eus Yuzevegezh an Eil Templ e proviñs roman Iudea er I^añ kantved met strewiñ a reas er Sav-Heol, en Anatolia, en Europa, e Mezopotamia, en Egipt hag en Etiopia daoust bezañ heskinet e penn-kentañ. Daoust d'he gwriziennoù yuzev e tesachas buan Doujerien-Doue jentil ar pezh a gasas war-zu un disparti diouzh ar Yuzevegezh dre an doareoù d'ober, a-raok ma voe donoc'h an disparti etre an div relijion goude diskar Templ Jeruzalem ha dibaboù ar Yuzevegezh rabinek. Goude ur prantad ma voe berzet gant ar Romaned e voe aotreet gant an impalaer Kustentin a zeuas da gristen zoken. Hemañ a roas lañs d'ar gristeniezh d'en em aozañ dre vodañ ar Sened-Iliz kentañ, hini Nikaia (325). Kreskiñ a reas galloud an Iliz en Impalaeriezh roman betek mont da relijion-Stad (380). Betek mare ar chismoù e c'heller ober Iliz Veur eus an Iliz kentidik. Dizemglev war natur Jezuz-Krist a gasas war-zu chismoù (pe skism) meur en Ilizioù ar reter (Senedoù-Iliz Efesos, 431, ha C'halkedon, 451)^[2] tra ma kasas dizemglevioù war perzh eskob Roma a gasas d'ar Skism Kornôg-Reter. Goulennoù war an doueoniezh hag aozadur an Iliz a gasas d'an Disivoud Meur er XVI^vet kantved en Iliz ar C'hornôg. Merket don e voe sevenadur ar C'hornôg gant ar gristeniezh, kerkent hag an Henamzer ziwezhañ hag ar Grennamzer^[3],[4] Gant oadvezh an dizoloadennoù e strewas ar gristeniezh, katolik pe protestant, en Amerika, Afrika hag Okeania dre labour ar visionerien.^[5].

Ar peder skourr vrasañ er gristeniezh, ar gatoligiezh (1,3 miliard a feizidi, 50,1%), ar brotestantiezh (920 milion, 36,7%) hag an ortodoksiezh (322 milion, 11,9%),^[6] a glask bremañ mont war-zu un unaniezh bennak (eukumeniezh). Goude m'eo digresket niver a feizidi start e chom ar gristeniezh relijion pennañ en Europa, gant 70% eus an dud en em wel evel kristenien.^[7] War-gresk ez a niver ar feizidi en Afrika hag en Azia avat.^[7] Ar gristenien eo ar strollad relijiel ar muiañ heskinet hiziv an deiz, dreist-holl er Reter-Nesañ, Afrika an Norzh hag en Azia ar Reter hag ar Mervent^[8].

1. ↑ (en) Woodhead, Linda (2004). Christianity: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
2. ↑ (en) S. T. Kimbrough, ed. (2005). Orthodox and Wesleyan Scriptural understanding and practice. St Vladimir's Seminary Press. (ISBN 978-0-88141-301-4).
3. ↑ (en) BEYER, Peter. 2006. Religions in Global Society. p. 146
4. ↑ (en) Caltron J.H Hayas, Christianity and Western Civilization (1953), Stanford University Press
5. ↑ (en) Fred Kammer (1 May 2004). Doing Faith Justice. Paulist Press. p. 77. (ISBN 978-0-8091-4227-9).
6. ↑ (en) Pew Ressearch Center - Religion & Public Life, « Christian Traditions », 19.12.2011. Lennet d'ar 7 a viz Mae 2020
7. ↑ ^7,0 ha^7,1 (en) Pew Ressearch Center - Religion & Public Life, « Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World’s Christian Population », 19.12.2011. Lennet d'ar 7 a viz Mae 2020
8. ↑ (en) Patrick Wintour, « Persecution of Christians 'coming close to genocide' in Middle East – report », The Guardian, 2.05.2019. Lennet d'ar 7 a viz Mae 2020