Hafnij

Hafnij,  ₇₂Hf

Hafnij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Hafnij, Hf, 72
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	4, 6, d
Izgled	sivi metal
CAS registarski broj	7440-58-6
Zastupljenost	4,2 · 10-4[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	178,49(2)[2] u
Atomski radijus (izračunat)	155 (208) pm
Kovalentni radijus	150 pm
Van der Waalsov radijus	pm
Elektronska konfiguracija	[Xe] 4f145d26s2
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 32, 10, 2
1. energija ionizacije	658,5 kJ/mol
2. energija ionizacije	1440 kJ/mol
3. energija ionizacije	2250 kJ/mol
4. energija ionizacije	3216 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	5,5
Kristalna struktura	heksagonalna
Gustoća	13280 kg/m3 pri 298,13[3] K
Magnetizam	paramagnetičan[4] (Χm = 7,0 · 10−5)[5]
Tačka topljenja	2506 K (2233 °C)
Tačka ključanja	4876[6] K (4603 °C)
Molarni volumen	13,44 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	648[6] kJ/mol
Toplota topljenja	25,5 kJ/mol
Pritisak pare	0,00013[7] Pa pri 1970 K
Brzina zvuka	3010 m/s pri 293,15 K
Specifična toplota	140 J/(kg · K)
Specifična električna provodljivost	3,12 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	23 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	4
Elektrodni potencijal	-1,505 V (HfO2 + 4H+ + 4e- → Hf + 2 H2O)
Elektronegativnost	1,3 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 174Hf 0,162 % 2 · 1015 god α 2,495 170Yb 175Hf sin 70 d ε 0,686 175Lu 176Hf 5,206 % Stabilan 177Hf 18,606 % Stabilan 178Hf 27,297 % Stabilan 179Hf 13,629 % Stabilan 180Hf 35,1 % Stabilan 181Hf 0,0 % 9 · 106 god β- 0,373 182W
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja prah F Lahko zapaljivo
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 17 S: nema oznake upozorenja S
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Hafnij je hemijski element sa simbolom Hf i atomskim brojem 72. On je sjajni, srebreno-sivi četverovalentni prelazni metal. U hemijskom smislu, dosta je sličan cirkoniju a može se naći i u mineralima cirkonija. Njegovo postojanje je predvidio Mendeljejev već 1869. godine, ali sve do 1923. nije identificiran kao element. Bio je pretposljednji element sa stabilnim izotopima koji je otkriven (renij je identificiran dvije godine kasnije). Hafnij je dobio ime po Hafniji, latinskom nazivu za danski Kopenhagen, gdje je i otkiven.^[8][9] Ovaj metal se koristi u filamentima i elektrodama. Neki procesi proizvodnje poluprovodnika koriste njegov oksid za integralna kola pri 45 nm i manjim dužinama. Neke superlegure korištene u posebne svrhe sadrže hafnij u kombinaciji sa niobijem, titanijem ili volframom.

Zbog velikog poprečnog presjeka atoma hafnija, on je idealan materijal za apsorpciju neutrona u kontrolnim šipkama koje se koriste u nuklearnim centralama, ali je istovremeno potrebno uklanjati ga iz cirkonijevih legura, otpornih na koroziju a koje propuštaju neutrone u nuklearnim reaktorima.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CIAAW
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Greenwood
4. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom rev
5. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom weast
6. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Zhang
7. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom GESTIS
8. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Authier2013
9. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom knappb