Josif Staljin

Josif Staljin იოსებ სტალინი Иосиф Сталин
Vođa Sovjetskog Saveza
Vrijeme na vlasti 21. januar 1924 – 5. mart 1953.
Prethodnik	Vladimir Lenjin
Nasljednik	Nikita Hruščov
Rođenje	იოსებ ბესარიონის ძე ჯუღაშვილი Ио́сиф Виссарио́нович Джугашви́ли Ста́лин Josif Visarionovič Džugašvili Staljin (1878-12-18) 18. decembar 1878. Gori, Rusko carstvo (danas: Gruzija)
Smrt	5. mart 1953(1953-03-05) (74 godine) Kuncevo, SSSR (danas: Rusija)
Nacionalnost	Sovjet
Etnicitet	Gruzijac
Politička stranka	Komunistička partija SSSR
Porodica
Supruga	Jekaterina Svanidže (1906–1907) Nadežda Alilujeva (1919–1932)
Djeca	Jakov Džugašvili Konstantin Kuzakov Vasilij Džugašvili Svetlana Alilujeva
Potpis

Josif Visarionovič Džugašvili Staljin (18. decembar 1879^[1] - 5. mart 1953) bio je sovjetski revolucionar i politički vođa koji je vodio Sovjetski Savez od 1924. do svoje smrti 1953. godine. Bio je generalni sekretar Komunističke partije Sovjetskog Saveza (1922–1952) i premijer Sovjetskog Saveza (1941–1953). U početku je upravljao zemljom kao dio kolektivnog vodstva, da bi kasnije učvrstio vlast i postao diktator. Ideološki se pridržavajući lenjinističke interpretacije marksizma, formalizirao je ove ideje kao marksizam-lenjinizam, dok se njegove vlastite politike nazivaju staljinizmom.

Rođen u siromašnoj porodici u Gorima u Ruskom carstvu (današnja Gruzija), Staljin je pohađao Tbiliško duhovno sjemenište prije nego što se pridružio marksističkoj Ruskoj socijaldemokratskoj radničkoj partiji. Tamo je uređivao partijske novine Pravda i prikupljao sredstva za boljševičku frakciju Vladimira Lenjina.  Nakon što su boljševici preuzeli vlast tokom Oktobarske revolucije i stvorili jednopartijsku državu pod novom Komunističkom partijom 1917. godine, Staljin se pridružio njenom vladajućem Politbirou. Kao vodeći političar Komunističke partije tokom osnivanja Sovjetskog Saveza 1922. godine, Staljin je preuzeo vođstvo nad zemljom nakon Lenjinove smrti 1924. godine. Tokom njegove vladavine, socijalizam je postao centralno načelo partijske ideologije. Kao rezultat njegovih petogodišnjih planova, zemlja je prošla kroz poljoprivrednu kolektivizaciju i brzu industrijalizaciju, stvarajući centralizovanu komandnu ekonomiju. Ozbiljni poremećaji u proizvodnji hrane su doprinijeli stvaranju gladi od 1930. do 1933. godine koja je ubila milione ljudi. Da bi iskorijenio optužene "neprijatelje radničke klase", Staljin je pokrenuo Veliku čistku u kojoj je zatvoreno preko milion ljudi, uglavnom u gulagškom sistemu logora za prisilni rad, a najmanje 700.000 pogubljenih između 1934. i 1939. godine. Do 1937. godine imao je apsolutnu kontrolu nad partijom i vladom.

Staljin je preko Komunističke internacionale promovirao marksizam-lenjinizam u inostranstvu podržavajući europske antifašističke pokrete, posebno u Španskom građanskom ratu. Njegov režim je 1939. godine potpisao pakt o nenapadanju sa nacističkom Nemačkom što je rezultiralo sovjetskom invazijom na Poljsku. Njemačka je sporazum okončala invazijom na Sovjetski Savez 1941. godine. Uprkos početnim katastrofama, sovjetska Crvena armija je odbila njemačku invaziju i zauzela Berlin 1945. godine čime je okončan Drugi svjetski rat u Europi. Tokom rata, Sovjeti su anektirali baltičke države i Besarabiju, nakon čega su uspostavili sovjetske vlade saveznice širom centralne i istočne Evrope i u dijelovima istočne Azije. Nakon toga su Sovjetski Savez i SAD postale globalne supersile čime su ušli u period napetosti poznatiji kao Hladni rat. Staljin je predsjedavao sovjetskom poslijeratnom rekonstrukcijom i razvojem atomske bombe 1949. godine. Tokom ovih godina, zemlja je doživela još jednu veliku glad i antisemitsku kampanju koja je kulminirala doktorskom zavjerom kako bi se ubili vodeći partijski zvaničnici. Nakon Staljinove smrti 1953. godine, naslijedio ga je Nikita Hruščov koji je naknadno osudio njegovu vladavinu i pokrenuo destaljinizaciju sovjetskog društva.

Iako smatran jednom od najznačajnijih ličnosti 20. vijeka, Staljin je bio predmet sveprisutnog kulta ličnosti unutar međunarodnog marksističko-lenjinističkog pokreta koji ga je poštovao kao prvaka radničke klase i socijalizma. Od raspada Sovjetskog Saveza 1991. godine, Staljin je zadržao popularnost u Rusiji i Gruziji kao pobjednički ratni vođa koji je zacementirao status Sovjetskog Saveza kao vodeće svjetske sile. Uprskos tome, njegov režim je opisan kao totalitaran i široko je osuđivan zbog nadgledanja masovne represije, etničkog čišćenja, deportacije širokih razmjera, stotina hiljada pogubljenja i gladi koja je ubila milione ljudi.

1. ^ Kotkin 2014, str. 742, note 25 harvnb error: no target: CITEREFKotkin2014 (help). Starting in about 1920 Stalin gave a birth date of 21 December 1879, despite being born on 18 December 1878; na engleskom