Rutenij

Rutenij,  ₄₄Ru

Rutenij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Rutenij, Ru, 44
Serija	Prelazni metali
Grupa, Perioda, Blok	8, 5, d
Izgled	srebreno bijeli metal
CAS registarski broj	7440-18-8
Zastupljenost	0,000002[1] %
Atomske osobine
Atomska masa	101,07[2] u
Atomski radijus (izračunat)	130 (178) pm
Kovalentni radijus	146 pm
Van der Waalsov radijus	pm
Elektronska konfiguracija	[Kr] 4d75s1
Broj elektrona u energetskom nivou	2, 8, 18, 15, 1
1. energija ionizacije	710,2 kJ/mol
2. energija ionizacije	1620 kJ/mol
3. energija ionizacije	2747 kJ/mol
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto
Mohsova skala tvrdoće	6,5
Kristalna struktura	heksagonalna
Gustoća	12370 kg/m3
Magnetizam	paramagnetičan (${\displaystyle \chi _{m}}$ = 6,6 · 10−5)[3]
Tačka topljenja	2607 K (2334 °C)
Tačka ključanja	4423[4] K (4150 °C)
Molarni volumen	8,17 · 10-6 m3/mol
Toplota isparavanja	619[4] kJ/mol
Toplota topljenja	25,7 kJ/mol
Pritisak pare	1,4 Pa pri 2523 K
Brzina zvuka	5970 m/s pri 293,15 K
Specifična električna provodljivost	14,1 · 106 S/m
Toplotna provodljivost	120 W/(m · K)
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	2, 3, 4, 6, 8
Elektronegativnost	2,2 (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 94Ru sin 51,8 min ε 1,593 94Tc 95Ru sin 1,643 h ε 2,572 95Tc 96Ru 5,52 % 6,9 x 1019 god[5] β+ β+ 2,7188 96Mo 97Ru sin 2,9 d ε 1,115 97Tc 98Ru 1,88 % Stabilan 99Ru 12,7 % Stabilan 100Ru 12,6 % Stabilan 101Ru 17,0 % Stabilan 102Ru 31,6 % Stabilan 103Ru sin 39,26 d β- 0,763 103Rh 104Ru 18,7 % 1,9 x 1020 god[5] β- β- 1,2997 104Pd 105Ru sin 4,44 h β- 1,917 105Rh 106Ru sin 373,59 d β- 0,039 106Rh
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja F Lahko zapaljivo
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: 11 S: 16-22-24/25
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Rutenij (latinski: ruthenia - Rusija) jeste hemijski element sa simbolom Ru i atomskim brojem 44. Pripada prelaznim metalima, a u periodnom sistemu nalazi se u 5. periodi i 8. grupi (ranije dio 8. sporedne grupe) odnosno grupe željeza. Rutenij je srebreno-bijeli, tvrdi i krhki platinasti metal.

Ovaj metal je 1844. otkrio Karl Karlovič Klaus (njem. Karl Ernst Claus) ruski hemičar njemačko-estonskog porijekla, u rudi platine iz Sibira. Rutenij je izuzetno rijedak i koristi se u veoma malehnim količinama. Glavna oblast upotrebe metala je elektronička industrija, naročito tehnologija zapisivanja podataka na računarske tvrde diskove te kao katalizator u različitim hemijskim procesima poput hidriranja, metaniziranja ili sinteze amonijaka. Neki spojevi rutenija, naprimjer Grubbsovi katalizatori igraju važne uloge u hemijskim sintezama.

Za rutenij nije poznato da ima neku biološku funkciju. Međutim istražuju se neki kompleksi metala zbog njihovog mogućeg djelovanja kao sredstvo protiv raka.

1. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom harry
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CIAAW
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom weast
4. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom Zhang
5. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom hult