Sarajevo

Sarajevo
Grad
Grad Sarajevo
Od vrha, s lijeva na desno: Pogled na Sarajevo s Bijele tabije, Katedrala Srca Isusova, Saborna crkva u Sarajevu, Gazi Husrev-begovo turbe, Sebilj, Latinska ćuprija na Miljacki, Akademija likovnih umjetnosti, Vijećnica, Zemaljski muzej, Vječna vatra
Zastava Grb
Nadimak/-ci: Jerusalem Evrope,[1] Jerusalem Balkana[2]
Sarajevo Lokacija u Bosni i Hercegovini
Koordinate: 43°51′22.8″N 18°24′47.6″E / 43.856333°N 18.413222°E / 43.856333; 18.413222
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Federacija Bosne i Hercegovine
Kanton	Kanton Sarajevo
Općina	Centar Stari Grad Novo Sarajevo Novi Grad
Osnovan	1461.
Osnivač	Isa-beg Ishaković
Vlada
• Gradonačelnik	Benjamina Karić[3] (SDP)
Površina
• Grad	141,5 km2
• Urbano područje	489 km2
• Metropolitansko područje	3.350 km2
Nadmorska visina	550 m
Stanovništvo (2013)
• Grad	275.524
• Gustoća	1.947,17 /km2
• Urbano područje	405.930
• Urbano područje (gustoća)	830,12 /km2
• Metropolitansko područje	555.210
• Metropolitansko područje (gustoća)	165,73 /km2
Demonim(i)	Sarajlija, Sarajka
Vremenska zona	CET (UTC+1)
• Ljeti (DST)	CEST (UTC+2)
Poštanski broj	71000
Pozivni broj	(+387) 33
Veb-sajt	www.sarajevo.ba

Sarajevo je glavni i najveći grad Bosne i Hercegovine, njena metropola^[4] i njen najveći urbani, kulturni, ekonomski i prometni centar. Ujedno, to je glavni grad Federacije Bosne i Hercegovine i sjedište Kantona Sarajevo. Prema popisu stanovništva iz 1991. grad je po tadašnjoj strukturi sa deset općina imao 527.049, a po popisu stanovništva iz 2013. i trenutnoj teritorijalnoj podjeli sa četiri općine 275.524. Nalazi se u središnjem dijelu jugoistočne Evrope i Balkana. Kroz grad protiče rijeka Miljacka, a u neposrednoj blizini grada u općini Ilidža je i izvorište rijeke Bosne, s izletištem Vrelom Bosne. Oko grada nalaze se planine: Jahorina, Bjelašnica, Igman, Treskavica i Trebević.

Sarajevo je političko, finansijsko, socijalno i kulturno središte Bosne i Hercegovine i istaknuto središte kulture na Balkanu, sa uticajem na čitavu regiju u oblasti zabave, medija, mode i umjetnosti.^[5] Regionalni je centar u obrazovanju, dom je prve balkanske institucije tercijarnog obrazovanja, islamske medrese, koja je danas dio Univerziteta u Sarajevu.^[6] Grad je poznat po svojoj tradicionalnoj kulturnoj i religijskoj raznolikosti, sa pripadnicima islama, pravoslavlja, katolicizma i judaizma koji tu egzistiraju stoljećima. Zbog svoje duge i bogate historije, vjerskih i kulturnih raznolikosti, Sarajevo se ponekad naziva Jerusalem Evrope ili Jerusalem Balkana. Jedan je od rijetkih evropskih gradova u čijem se centru, u neposrednoj blizini, nalaze bogomolje sve tri velike monoteističke religije: džamija, katolička crkva, pravoslavna crkva i sinagoga.

Iako su područja oko grada naseljena još od prahistorije, moderni grad nastao je kao osmanlijsko uporište u 15. vijeku. Sarajevo je tokom svoje historije nekoliko puta privuklo međunarodnu pažnju. 1885. godine Sarajevo je bio prvi grad u Evropi i drugi grad na svijetu koji je imao stalnu mrežu električnih tramvaja koji su saobraćali kroz grad, slijedeći u tom primjeru San Francisco. 1914. godine Sarajevo je bilo i mjesto atentata na nadvojvodu Franza Ferdinanda od strane lokalnog mladobosanskog aktiviste Gavrila Principa koji je pokrenuo Prvi svjetski rat, koji je također okončao austrougarsku vlast u Bosni i Hercegovini i rezultirao stvaranjem Kraljevine Jugoslavije. Kasnije, nakon Drugog svjetskog rata, uspostavljanje Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine u okviru Druge Jugoslavije dovelo je do masovnog širenja Sarajeva, tada glavnog grada republike, što je kulminiralo domaćinstvom Zimskih olimpijskih igara 1984. godine koje su obilježile prosperitetnu eru za grad. Međutim, početkom jugoslovenskih ratova, tokom 1.425 dana od aprila 1992. do februara 1996. godine, grad je pretrpio najdužu opsadu glavnog grada u historiji modernog ratovanja, tokom bosanskohercegovačkog rata i raspada Jugoslavije.^[7]

Sarajevo je 2011. nominovano za Evropski glavni grad kulture 2014. a 2019. je zajedno sa Istočnim Sarajevom bio domaćin Evropskog zimskog olimpijskog festivala mladih 2019.^[8][9]

1. ^ Stilinović, Josip (3. 1. 2002). "In Europe's Jerusalem". catholicculture.org (jezik: engleski). Catholic World News. Pristupljeno 24. 9. 2015. The city's principal mosques are the Gazi Husrev-Bey's Mosque, or Begova Džamija (1530), and the Mosque of Ali Pasha (1560–61)
2. ^ Benbassa, Esther; Attias, Jean-Christophe (2004). The Jews and their Future: A Conversation on Judaism and Jewish Identities. London: Zed Books. str. 27. ISBN 1-84277-391-7.
3. ^ Beker, Maja (8. 4. 2021). "Benjamina Karić izabrana za gradonačelnicu Sarajeva". N1. Arhivirano s originala, 8. 4. 2021. Pristupljeno 9. 4. 2021.
4. ^ "Prostorni plan Kantona Sarajevo za period od 2003. do 2023. godine" (PDF). zpr.ks.gov.ba. Zavod za planiranje razvoja Kantona Sarajevo. Arhivirano s originala (PDF), 6. 9. 2018. Pristupljeno 24. 9. 2015.
5. ^ "Sarajevo: The economic, administrative, cultural and educational center of Bosnia and Herzegovina". Mediterranea News. 12. 5. 2011. Arhivirano s originala, 24. 4. 2012. Pristupljeno 15. 7. 2021.
6. ^ Agency, Anadolu. "Saraybosna'da 476 yıldır yaşayan medrese! (Sarajevo Celebrates 476 Years of its Medresa!)". Haber7. Pristupljeno 15. 7. 2021.
7. ^ Connelly, Charlie (8. 10. 2005). "The New Siege of Sarajevo". The Times. UK. Pristupljeno 15. 7. 2021.
8. ^ "Nomination of Sarajevo for European Capital of Culture 2014". BH-News.com. Pristupljeno 15. 9. 2011.
9. ^ "Sarajevo: With Sarajevo as Europe's Capital of Culture 2014 we could send an... – 12/05/2011 – EPP Group". Group of the European People's Party (Christian Democrats) in the European Parliament. Arhivirano s originala, 2. 8. 2018. Pristupljeno 15. 9. 2011.