Aldebaran

Aldebaran

Enghraifft o'r canlynol	seren ddwbl, navigational star
Yn cynnwys	Alpha Tauri B, Aldébaran
Cytser	Taurus
Pellter o'r Ddaear	65.1 blwyddyn golau
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cawr seren yw Aldebaran. Gorwedd ryw 65 blwyddyn golau o'r ddaear ac ymddengys yng nghytser y Tarw (Taurus), lle cynrychiola llygad chwith yr anifail. Aldebaran yw seren fwyaf llachar y cytser hwnnw (α Tauri) a'r bedwaredd seren fwyaf llachar ar ddeg yn y ffurfafen^[1]. Mae hi, hefyd, yn rhan o seren glwstwr yr Hyades. Dyma un o'r sêr mwyaf amlwg i'w canfod o Gymru gyda maintioli (gweledol) yn amrywio'n afreolaidd yn hanesyddol o 0.95 i 0.75. Dengys ei liw oren (dosbarth K5^[2]) bod i'w hwyneb (ffotosffer) dymheredd o 3,910 K (ychydig yn oerach na'r haul - 5778 K). Tua 1.7 gwaith màs yr haul yw Aldebaran, ond oherwydd ei diamedr, tua 44 gwaith un yr haul, mae dros 400 gwaith yn fwy disglair (luminous) na'r haul (dosbarth III). Mae'n troi ar ei hechel bob 520 diwrnod (o'i chymharu â thua 27 diwrnod yr Haul). Ymddengys bod iddi o leiaf un blaned, Aldebaran b, sydd o leiaf 5.8 màs y blaned Iau. Pan fu Aldebaran yn rhan o'r sêr brif ddilyniant (main-sequence) mae'n ymddangos y byddai Aldebaran b wedi bod yn y "Parth Elen Benfelyn" (Parth Cyfannedd) lle y byddai cynnal bywyd yn bosibl. Mae'r seren ei hun, bellach, wedi disbyddu'r tanwydd hydrogen yn ei chraidd ac wedi symud o'r prif ddilyniant i'r gangen cawr coch.

1. ↑ Howell, Elizabeth (2013). "Aldebaran: The Star in the Bull's Eye". Space.com. Cyrchwyd 5 Mai 2021.
2. ↑ Allen, Jesse S. "The Classification of Stellar Spectra". Cyrchwyd 5 Mai 2021.