Sain lleferydd a gynhyrchir drwy gau neu drwy achludo ffrwd yr anadl sy'n pasio allan o'r ysgyfaint ar hyd llwybr y llais yw cytsain. Gan fod mwy o gytseiniaid yn ieithoedd y byd nag sydd yn yr wyddor Ladin neu mewn unrhyw ddull ysgrifennu arall, defnyddir symbolau'r Wyddor Seinegol Ryngwladol (yr IPA) i'w dynodi. Yn draddodiadol, gwahaniaethir rhwng cytseiniaid ar sail nifer o nodweddion cynaniadol:
Ceir hefyd gytseiniaid sy'n newid eu cynaniad fel y maen nhw'n cael eu cynhyrchu. Os yw cytsain yn dechrau gyda rhwystr llwyr yn llwybr y llais sydd wedyn yn gwanhau i fod yn rhwystr rhannol yn ail ran y gytsain, ceir cytsain affrithol megis /tʃ/ (fel yn y gair Tsieina) neu /dʒ/ (fel yn jôc).
Gall fod yna fwy nag un cynaniad yn yr un gytsain. Cyfeirir at hyn fel cynaniad eilradd.
Cytseiniaid y Gymraeg yw:
di-llais | lleisiol | |
---|---|---|
ffrithol | /f/ <ff> neu <ph>
/θ/ <th> /ɬ/ <ll> /s/ <s> /ʃ/ <si> neu <sh> /x/ <ch> /h/ <h> |
/v/ <f>
/ð/ <dd> |
ffrwydrol | /p/ <p>
/t/ <t> /k/ <c> |
/b/ <b>
/d/ <d> /g/ <g> |
trwynol | /m̥/ <mh>
/n̥/ <nh> /ŋ̊/ <ngh> |
/m/ <m>
/n/ <n> /ŋ/ <ng> |
eraill | /r̥/ <rh> | /r/ <r>
/l/ <l> /w/ <w> |
© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search