Denisovan

Mae'r Denisovan neu'r Denisova hominin yn rhywogaeth neu'n isrywogaeth o'r genws Homo a oedd yn byw tua 41,000 o flynyddoedd yn ôl (Cyn y Presennol CP. Mae bellach wedi'i difodi. Dros dro, rhoddwyd iddo'r enw gwyddonol Homo sp. Altai^[1] a Homo sapiens ssp. Denisova.^[2][3]

Ym Mawrth 2010 cyhoeddwyd fod Paleoanthropolegwyr wedi darganfod asgwrn bys benyw ifanc a oedd yn byw tua 41,000 (CP) yn Ogof Denisova ym Mynyddoedd yr Altai, Siberia. Roedd y gwyddonwyr yn ymwybodol o'r ogof cyn hyn gan fod llawer o olion Neanderthal wedi'i ganfod yno yn ogystal â bodau dynol modern.^[4][5][6]

Ers y darganfyddiad hwnnw yn 2010 cafwyd hyd i ddau ddant arall o'r un rhywogaeth: yn Nhachwedd 2015 cafwyd dant gyda deunydd DNA. Yn 2016 darganfuwyd nodwydd a wnaed o asgwrn ac a ddyddiwyd i 50,000 CP; dyma felly'r nodwydd hynaf.^[7][8][9]

1. ↑ "Exploring Taxonomy". European Molecular Biology Laboratory, Wellcome Trust. Cyrchwyd 27 Hydref 2015.
2. ↑ "Homo sapiens ssp. Denisova". NCBI - Taxonomy Browser. NCBI. Cyrchwyd 2015-10-28.
3. ↑ "Taxonomy - Homo sapiens ssp. Denisova (Denisova hominin)". UniProt. Cyrchwyd 2015-10-28.
4. ↑ David Leveille (31 Awst 2012). "Scientists Map An Extinct Denisovan Girl's Genome". PRI's The World,. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2013-07-24. Cyrchwyd 31 Awst 2012. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (help)CS1 maint: extra punctuation (link)
5. ↑ Brown, David (25 Mawrth 2010), "DNA from bone shows new human forerunner, and raises array of questions", Washington Post, http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/03/24/AR2010032401926_pf.html
6. ↑ Krause, Johannes; Fu, Qiaomei; Good, Jeffrey M.; Viola, Bence; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoli P. & Pääbo, Svante (2010), "The complete mitochondrial DNA genome of an unknown hominin from southern Siberia", Nature 464 (7290): 894–897, doi:10.1038/nature08976, PMID 20336068
7. ↑ Zimmer, Carl (16 Tachwedd 2015). "In a Tooth, DNA From Some Very Old Cousins, the Denisovans". New York Times. Cyrchwyd 16 Tachwedd 2015.
8. ↑ Sawyer, Susanna; Renaud, Gabriel; Viola, Bence; Hublin, Jean-Jacques; Gansauge, Marie-Theres; Shunkov, Michael V.; Derevianko, Anatoly P.; Prüfer, Kay et al. (11 Tachwedd 2015). "Nuclear and mitochondrial DNA sequences from two Denisovan individuals". PNAS. Bibcode 2015PNAS..11215696S. doi:10.1073/pnas.1519905112. http://www.pnas.org/content/early/2015/11/11/1519905112. Adalwyd 16 Tachwedd 2015.
9. ↑ The Siberian Times reporter, World's oldest needle found in Siberian cave that stitches together human history, The Siberian Times, Awst 23, 2016