Electron

Electron

Enghraifft o'r canlynol	math o ronyn cwantwm
Math	lepton gwefredig, elementary particle
Y gwrthwyneb	twll electron
Màs	0 ±2.8e-40 cilogram, 0.00054857990907 ±1.6e-14 uned Dalton, 0.5109989461 ±3.1e-09, 0 ±1.1e-38 cilogram
Dyddiad darganfod	1897
Olynwyd gan	muon
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Un o ronynnau elfennol y Bydysawd yw’r electron sydd yn ffynhonnell ac yn fodd trosglwyddo trydan. Mae ganddo wefr drydanol o un uned sylfaenol negatif (−1.602 176 634 × 10^−19[1] Coulomb) a màs o 9.109 × 10^−31[2] kg (tua 1836 gwaith yn llai na màs y proton). Fe’i nodir gan y symbolau e⁻, β⁻ neu ${\displaystyle {\ce {^{0}_{-1}e}}}$ .   Mae ganddo swyddogaeth, hefyd, mewn magnetedd a throsglwyddo gwres.  Mae’n rhan hanfodol o bob atom a, thrwy hynny, trosglwyddo electronau yw hanfod gwyddor Cemeg (ac eithrio mathau o gemeg niwclear). Mae i’r electron rôl mewn adweithiau disgyrchol, electromagnetig a’r grym gwan. Ynghyd a’r ffoton (goleuni), mae’n debyg mai’r electron yw’r gronyn elfennol yr ydym mwyaf cyfarwydd â’i bresenoldeb yn ein profiadau beunyddiol.

Ym Model Safonol^[3] ffiseg gronynnau, yr electron yw cenhedlaeth gyntaf (ag iddo wefr) y Leptonau. Nid oes iddo isadeiledd. Yn debyg i bob gronyn elfennol arall, gall yr electronau ymddwyn fel gronynnau ac fel tonnau (ee gellir eu diffreithio megis golau).

1. ↑ Editors of Encyclopaedia Britannica. "Electron Charge". Encyclopaedia Britannica. Cyrchwyd 16 Awst 2022.CS1 maint: extra text: authors list (link)
2. ↑ CODATA (2018). "Electron Mass. Me". physics.nist.gov. Cyrchwyd 16 Awst 2022.
3. ↑ "The Standard Model". CERN. Cyrchwyd 16 Awst 2022.