Gikuyu

Gikuyu

Enghraifft o'r canlynol	iaith naturiol, iaith fyw
Math	Kikuyu–Kamba
Enw brodorol	Gĩkũyũ
Nifer y siaradwyr	6,623,000[1]
cod ISO 639-1	ki
cod ISO 639-2	kik
cod ISO 639-3	kik
System ysgrifennu	yr wyddor Ladin
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Iaith Bantw a siaredir gan genedl y Gĩkũyũ (Agĩkũyũ) o Cenia yw Kikuyu neu Gikuyu (Gikuyu: Gĩkũyũ [ɣēkōjó]). Mae'n un o'r pum iaith sy'n rhan o'r is-grŵp, Thagichu sy'n ymestyn o Cenia i Tansanïa.^[2] Siaredir Kikuyu yn bennaf yn yr ardal rhwng Nyeri a Nairobi yn nhalaith ganolog Cenia. Mae'r pobl Kikuyu fel arfer yn adnabod eu tiroedd wrth y cadwyni o fynyddoedd cyfagos yng Nghanol Kenya y maen nhw'n eu galw'n Kĩrĩnyaga. Mae'r iaith Gikuyu yn ddealladwy o debyg i'w chymdogion cyfagos, y Meru a'r Embu. Kikuyu yw'r ail iaith a siaredir fwyaf yn Kenya ar ôl Swahili a chyn Saesneg ac fe'i siaredir yn arbennig yn y dalaith ganolog rhwng dinasoedd Nyeri a Nairobi . Mae'r Kikuyu hefyd yn ffurfio'r grŵp ethnig mwyaf yn Kenya, gyda thua 4.4 miliwn o bobl yn ôl rhai^[3] ac hyd at 6.6 miliwn siaradwr yn ôl eraill.^[4] Mae hyn tua 20% o boblogaeth Cenia.^[5] Siaradir yr iaith hefyd yn Tansanïa ac Wganda.

1. ↑ https://www.ethnologue.com/language/kik. Ethnolog. dyddiad cyrchiad: Medi 2019.
2. ↑ Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw Urumwe
3. ↑ "Kikuyu" (yn Saesneg). Encyclopædia Britannica. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Gorffennaf 2019. Cyrchwyd 7 Gorffennaf 2018.
4. ↑ "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Gikuyu" (yn Saesneg). Ethnologue. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 18 Mai 2020. Cyrchwyd 7 Gorffennaf 2018.
5. ↑ "Kikuyu" (PDF). NALRC. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2022-10-25. Cyrchwyd 18 Gorffennaf 2023.