Gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd

Gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd

Enghraifft o'r canlynol	gwrthdaro arfog, Gwrthdaro ethnig
Lladdwyd	37,000
Rhan o	Israel–Palestine relations, Gwrthdaro Arabaidd-Israelaidd
Dechreuwyd	14 Mai 1948
Rhagflaenwyd gan	Intercommunal conflict in Mandatory Palestine
Lleoliad	Israel, Gwladwriaeth Palesteina, Palesteina
Yn cynnwys	Gwrthdaro Israel-Gaza, 1948 Palestine War, Rhyfel Chwe Diwrnod, Rhyfel Yom Kippur, Palestinian insurgency in South Lebanon, Intifada Cyntaf Palesteina, Ail Intifada'r Palesteiniaid
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Gweler hefyd: Gwrthdaro Arabaidd-Israelaidd

Anghydfod rhwng Gwladwriaeth Israel a'r Palesteiniaid yw'r gwrthdaro Israelaidd-Palesteinaidd. Mae'r ddwy genedl yn hawlio yr un tir ac mae'r gwrthdaro'n ffurfio rhan o'r gwrthdaro Arabaidd-Israelaidd, sef gwrthdaro gwleidyddol a milwrol eangach rhwng Israel a'r byd Arabaidd. Mae'r gwrthdaro wedi bod yn ffactor ganolog yng ngwleidyddiaeth y Dwyrain Canol ers creu gwladwriaeth Israel yn 1948 pan orfodwyd cannoedd o filoedd o Balesteiniaid i ffoi o'u cartrefi yn yr hen Balesteina, ffoedigaeth a adnabyddir gan y Palesteiniaid fel Al Nakba (Arabeg: النكبة‎ "Y Drychineb").

Ceisiwyd ateb dwy-wladwriaeth, sy'n golygu creu gwladwriaeth Balesteinaidd annibynnol ochr yn ochr ag Israel. Ar hyn o bryd, yn ôl nifer o arolygon barn, cytuna'r mwyafrif helaeth o Israeliaid a Phalesteiniaid taw ateb dwy-wladwriaeth yw'r ffordd orau i ddod â therfyn i'r gwrthdaro.^[1][2][3] Ystyrir y Lan Orllewinol a Llain Gaza gan y mwyafrif o Balesteiniaid fel tir ar gyfer gwladwriaeth, barn a gefnogir gan y mwyafrif o Israeliaid.^[4] Cefnogir ateb un-wladwriaeth gan ychydig o academyddion; mae'r syniad hwn yn galw ar Israel, Llain Gaza, a'r Lan Orllewinol i ffurfio un wladwriaeth sy'n cynnwys y ddwy genedl gyda hawliau cyfartal i bawb.^[5][6] Fodd bynnag, mae anghytundeb sylweddol ynglŷn â ffurf unrhyw gytundeb terfynol a hefyd ynglŷn â'r lefel o hygrededd mae'r naill ochr yn ei weld yn y llall wrth gadw at ymrwymiadau sylfaenol.^[3]

Mae ymatebion eraill i'r sefyllfa yn cynnwys cael gwared ar Wladwriaeth Israel yn gyfan gwbl a chreu gwladwriaeth newydd yn cynnwys tiriogaeth Israel, Llain Gaza a'r Lan Orllewinol yn ei lle; dyma hen safbwynt Mudiad Rhyddid Palesteina (PLO) a safbwynt presennol Hamas ac eraill. Ar y llaw arall mae rhai Israeliaid sy'n arddel Seioniaeth eithafol yn credu yn y syniad o greu "Israel Fwyaf" a fyddai'n ymestyn o lannau afon Ewffrates i Gwlff Suez, heb le i wladwriaeth Balesteinaidd o gwbl.

1. ↑ (Saesneg) Khouri, Rami G. (21 Ebrill, 2008). America through Arab eyes. International Herald Tribune. Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
2. ↑ (Saesneg) Hamas won't go away. The Economist (31 Ionawr, 2008). Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
3. ↑ ^{3.0 3.1} (Saesneg) Yr Athrawon Ephraim Yaar a Tamar Hermann (11 Rhagfyr, 2007). Just another forgotten peace summit. Haaretz. Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
4. ↑ Dershowitz, Alan. The Case for Peace: How the Arab-Israeli Conflict Can Be Resolved. Hoboken: John Wiley & Sons, Inc., 2005 ISBN 047004585X
5. ↑ (Saesneg) Judt, Tony (23 Hydref, 2003). Israel: The Alternative. The New York Review of Books, Cyfrol 50, Rhifyn 16. Adalwyd ar 15 Awst, 2008.
6. ↑ Tilley, Virginia. The One-State Solution. University of Michigan Press,2005 ISBN 0472115138