Lerpwl

Lerpwl

Math	dinas, dinas fawr
Ardal weinyddol	Dinas Lerpwl, Dinas Lerpwl, Dinas Lerpwl
Poblogaeth	513,441
Sefydlwyd	1207
Pennaeth llywodraeth	Joanne Anderson
Gefeilldref/i	Shanghai, Varna, Dulyn, Odesa, Rotterdam, Cwlen, Rio de Janeiro, Guadalajara, Rosario
Daearyddiaeth
Sir	Glannau Merswy (Sir seremonïol)
Gwlad	Lloegr
Arwynebedd	111.84 km²
Uwch y môr	70 metr
Gerllaw	Afon Merswy
Cyfesurynnau	53.4075°N 2.9919°W
Cod post	L
Pennaeth y Llywodraeth	Joanne Anderson
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Dinas yng Nglannau Merswy, Gogledd-orllewin Lloegr, yw Lerpwl (Saesneg: Liverpool). Saif ar lannau Afon Merswy.

Sefydlwyd Lerpwl fel dinas gan y brenin Seisnig John yn 1207 gyda dim ond 500 o bobl, ac arhosodd yn gymharol fach tan ddechrau'r Chwyldro Diwydiannol; ar un adeg, oherwydd fod yma cymaint o Gymry Cymraeg, fe elwid y lle yn "Brifddinas Gogledd Cymru". Tyfodd drwy ddatblygu dociau enfawr. Un ffynhonnell sylweddol o arian oedd y masnach mewn caethweision o'r Affrig; a cheir arddangosfa ar hyn lawr yn y dociau. Poblogaeth Lerpwl ydyw 439,473 (Cyfrifiad 2001).

Heddiw y ddinas ydyw ardal canolog Glannau Merswy (Saesneg: Merseyside). Yr ardaloedd eraill ydyw Knowsley, Sefton, St Helens a Chilgwri (Saesneg: Wirral). Mae pobl tu allan i Lannau Merswy yn aml yn defnyddio 'Lerpwl' (mewn ffordd anghywir) i ddisgrifio'r holl ardal.

Adnabyddir poblogaeth Lerpwl fel 'Scousers' ar ôl y cawl cynhenid o'r enw scouse, sy'n debyg i gawl Cymreig. Symbol Lerpwl ydyw aderyn sy'n edrych yn debyg i filidowcar o'r enw Liver Bird (ynghanir fel 'Laifr'). Hen enw Cymraeg ar y ddinas yw Llynlleifiad. Mae rhai yn tybio mai hyn yn cyfeirio at yr aderyn 'Lleifr', hen enw am filidowcar. Os felly, 'Llyn y Bilidowcar' yw enw'r ddinas. Ond mae yna llawer o theoriau eraill am darddiad yr enw - does neb yn siŵr o ble y daeth.

Roedd yn brifddinas answyddogol i Ogledd Cymru am gyfnod maith ac mae llawer o'r boblogaeth presennol o gefndir Gymreig. Surodd y berthynas rhwng Cymru a Lerpwl pan foddwyd Capel Celyn a Chwm Tryweryn gan Gorfforaeth Lerpwl ym 1965 er mwyn creu cronfa dŵr i gyflenwi dŵr i'r ddinas. Dywed rhai nad oedd angen boddi'r cwm o gwbl.^[1]

Mae nofel Marion Eames Hela Cnau yn rhoi hanes dynes ifanc a aeth i weini o Ogledd Cymru i Lerpwl.

1. ↑ [1]