Llanfair Caereinion

Llanfair Caereinion
Math	tref, cymuned
Poblogaeth	1,810, 1,688
Sefydlwyd	c. 1885 (tua) ;
Daearyddiaeth
Sir	Powys
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	6,253.82 ha
Cyfesurynnau	52.6488°N 3.3243°W
Cod SYG	W04000299
Cod OS	SJ105065
Cod post	SY21
Gwleidyddiaeth
AC/au	Russell George (Ceidwadwyr)
AS/au	Steve Witherden (Llafur)
Statws treftadaeth	Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Pentref gwledig a chymuned ym Mhowys, Cymru, yw Llanfair Caereinion.^[1] Saif ar groesfan bwysig ar lôn yr A458, 18 km (11 milltir) i'r gogledd o'r Drenewydd. Mae'n gorwedd yn Nyffryn Banwy a rhed afon Banwy trwy'r pentref. Mae ganddo boblogaeth o 1,810 (2011).^[2]

Yn yr Oesoedd Canol Llanfair Caereinion oedd canolfan bwysicaf cantref Caereinion. Yn ôl y traddodiad, sefydlwyd Caereinion gan Einion Yrth, un o feibion Cunedda, ganol y 5g. Ceir hen fryngaer o'r enw Caereinion tua milltir o'r pentref. Roedd eglwys y pentref dan awdurdod Meifod a safai ym Mathrafal, prif lys brenhinoedd Teyrnas Powys, tua tair milltir a hanner i'r gogledd.

Yn fersiwn John Jones o Gellilyfdy o'r chwedl Hanes Taliesin, mae Gwion Bach, ymgnawdoliad cyntaf Taliesin Ben Beirdd, yn "fab gwreang o Lan Uair yn Kaer Einion ym Powys".^[3]

Ym 1837 cafwyd terfysg fawr yn y plwyf pan ymosododd tlodion yr ardal ar Swyddog y Tlodion plwyf Llanfair Caereinion oherwydd cyfyngiadau Deddf Newydd y Tlodion a bu rhaid galw'r milisia lleol i mewn i adfer trefn.^[4]

Plu'r Gweunydd yw papur bro Llanfair Caereinion a'r cylch.

Lleolir terminws gorllewinol Rheilffordd y Trallwng a Llanfair Caereinion yn y pentref, sy'n denu twristiaid o ganlyniad.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Russell George (Ceidwadwyr)^[5] ac yn Senedd y DU gan Steve Witherden (Llafur).^[6]

↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
↑ "Gwybodaeth Fanwl am y Cyfrifiad". Cyngor Sir Powys. Cyrchwyd 15/11/2017. Check date values in: |access-date= (help)
↑ Patrick K. Ford (gol.), Ystorya Taliesin (Caerdydd, 1992).
↑ R. T. Jenkins, Hanes Cymru yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg (Caerdydd, 1933), t. 130.
↑ Gwefan Senedd Cymru
↑ Gwefan Senedd y DU

[1] "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.

[2] "Gwybodaeth Fanwl am y Cyfrifiad". Cyngor Sir Powys. Cyrchwyd 15/11/2017. Check date values in: |access-date= (help)

[3] Patrick K. Ford (gol.), Ystorya Taliesin (Caerdydd, 1992).

[4] R. T. Jenkins, Hanes Cymru yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg (Caerdydd, 1933), t. 130.

[5] Gwefan Senedd Cymru

[6] Gwefan Senedd y DU

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]