Mercher (mytholeg)

Mercher

Enghraifft o'r canlynol	duwdod Rhufeinig, wealth deity
Rhan o	ardal o fewn Rhufain hynafol
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Duw Rhufeinig clasurol oedd Mercher (Lladin: Mercurius). Roedd yn cyfateb i'r duw Hermes yn y pantheon Groeg, ond gyda rhai gwahaniaethau pwysig.

Roedd Mercher yn cludo negesau rhwng y duwiau i gyd, ar Fynydd Olympus. Roedd hefyd yn edrych ar ôl gwerthu pethau, a hefyd cyfoeth a heddwch. Daeth ei hanes i Rufain o Wlad Groeg yn y bumed canrif CC. Hermes oedd ei enw yng Ngwlad Groeg.

Mewn sêr-ddewiniaeth, mae Mercher yn blaned sy'n rheoli materion cyfathrebu - ysgrifennu, dysgu, ayb. Mae Mercher yn fodd i wneud pethau'n gyflymach ac yn haws. Hi yw'r blaned sy'n bwysicach i arwyddion yr Efeilliaid (Gemini) a'r Forwyn (Virgo).

Mae yna wahaniaethau yn yr hyn a welwn o'r ddaear o batrwm symudiad y planedau. Bydd y rhai sy'n bellach na ni o'r haul yn ei hwylio hi'n braf ar draws yr awyr o un cwr i'r llall. Ond fedr Mercher, na Gwener, sydd rhyngom ni a'r haul, ddim gwneud hynny. Byddant hwy yn ymddangos am gyfnodau byrrach – yn gynnar ac yn hwyr yn y nos, a Mercher ddim ond am ryw awr ar y mwyaf cyn y wawr ac wedi'r machlud.

Bydd Mercher i'w gweld yn agos at y gorwel yn y gwyll rhwng dydd a nos, yn hebrwng yr haul tuag at oleuni'r wawr neu yn ei ddilyn i'r tywyllwch gyda'r machlud. Mae fel petai'n ffoi rhag y tywyllwch i'r goleuni neu rhag y goleuni i'r tywyllwch. Dim rhyfedd felly i'r blaned fach hon gael ei hystyried gan sawl gwareiddiad yn negesydd y duwiau; yn symud rhwng goleuni a thywyllwch a rhwng bydoedd y byw a'r meirw i arwain eneidiau i wlad y meirwon. I'r Groegiaid, Hermes oedd ei enw, i'r Babiloniaid – Nabŵ y Doeth ac i'r Eifftiaid – Thoth.

Roedd yn amlwg hefyd bod Mercher yn symud yn gyflym iawn o'i chymharu â'r planedau eraill. Ac mae hynny'n hollol gywir oherwydd yr agosaf ydych at yr haul y cyflyma ydych chi. Mae Mercher yn teithio tua dwywaith cyflymach na'r Ddaear ac yn cwblhau ei 'flwyddyn' mewn 88 niwrnod. Dyma sy'n cyfri am ei ddelwedd fel rhedwr, wedi ei bortreadu gydag adenydd ar ei fferau a'i helmed.

Ond roedd Mercher hefyd yn gyflym a sgilgar mewn sawl maes. Ef oedd duw cerdd am iddo ddyfeisio'r delyn, a'i fab, Pan, oedd dyfeisydd y 'Pibau Pan' sy'n dwyn ei enw. Roedd yn dduw masnach (tardda ei enw o'r un gwreiddyn a'r gair Saesneg merchant) ac yn dduw lladron a thwyllwyr – am mai ef fyddai'r duwiau yn ei yrru i ddwyn yr hyn fyddai'n amhosib cael gafael arno. Roedd hefyd yn dduw ffraethineb (am ei fod yn slic iawn ei dafod), cyfrwysdra, direidi, gwybodaeth, lwc dda, ffyrdd, teithwyr, dynion ifanc a bugeiliaid. Yn ogystal, roedd ei ffon adeiniog, gyda dwy sarff wedi eu plethu am ei phen, yn arwydd o ffrwythlondeb, iechyd a doethineb.