Back Найроби ADY Nairobi Afrikaans Nairobi ALS ናይሮቢ Amharic Nairobi AN نيروبي Arabic نايروبي ARY نايروبى ARZ নাইৰোবি Assamese Nairobi AST
 | |
 | |
| Math | endid daearyddol, gweinyddol yn Cenia, dinas fawr  |
|---|---|
| Poblogaeth | 5,545,000 |
| Sefydlwyd |
|
| Cylchfa amser | UTC+03:00 |
| Gefeilldref/i | Denver, Colorado, Raleigh, Gogledd Carolina, Kunming, Colonia Tovar, Pingxiang, Rio de Janeiro, Parintins |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Dyffryn yr Hollt Deheuol |
| Sir | Sir Nairobi |
| Gwlad |  Cenia |
| Arwynebedd | 696 km² |
| Uwch y môr | 1,661 metr |
| Cyfesurynnau | 1.2864°S 36.8172°E |
| KE-110 | |
 | |
Prifddinas a dinas fwyaf Cenia yw Nairobi a chyfeirir ati'n aml fel "Dinas Werdd yr Haul". Daw'r enw 'Nairobi' o'r Maasai Enkare Nyorobi, "man y dyfroedd oer". Gyda phoblogaeth o dros 5,545,000 (2016)[1] yn y ddinas a thua 10 miliwn yn yr ardal ddinesig ehangach, hi yw'r ddinas fwyaf yn Nwyrain Affrica a'r bedwaredd yn Affrica o ran poblogaeth. Llifa Afon Nairobi ("y dyfroedd oer") drwy'r ddinas, 1,795 metr (5,889 tr) uwch lefel y môr.[2]
Sefydlwyd Nairobi ym 1899 gan awdurdodau trefedigaethol (neu Colonial) Lloegr yn Nwyrain Affrica, fel depo rheilffordd ar Reilffordd Wganda.[3] Tyfodd y dref yn gyflym i gymryd lle Mombasa fel prifddinas Cenia erbyn 1907.[4] Ar ôl annibyniaeth y wlad ym 1963, daeth Nairobi'n brifddinas Gweriniaeth Cenia.[5] Yn ystod cyfnod trefedigaethol Cenia, daeth y ddinas yn ganolfan ar gyfer diwydiant coffi, te a sisal.[6][7]
Yn gartref i filoedd o fusnesau o Cenia a dros 100 o gwmnïau a sefydliadau rhyngwladol mawr, gan gynnwys Rhaglen Amgylcheddol y Cenhedloedd Unedig (Amgylchedd y Cenhedloedd Unedig) a Swyddfa'r Cenhedloedd Unedig yn Nairobi (UNON), mae Nairobi yn ganolbwynt ar gyfer busnes a diwylliant. Saif Cyfnewidfa Gwarantau Nairobi (Nairobi Securities Exchange; NSE) yn un o'r mwyaf yn Affrica a'r gyfnewidfa ail-hynaf ar y cyfandir. Hon yw pedwerydd cyfnewidfa fwyaf Affrica o ran cyfaint y masnachu dyddiol. Gerllaw, ceir Parc Cenedlaethol Nairobi gyda gwarchodfa anifeiliaid-mawr.[8]
Mae dinas Nairobi yn gorwedd oddi fewn i ranbarth Metropolitan Nairobi (neu Nairobi Fwyaf), sy'n cynnwys 5 allan o 47 sir Cenia, ac sy'n cynhyrchu tua 60% o Gynnyrch Mewnwladol Crynswth y genedl gyfan. Y siroedd yw:
| Ardal | Sir | Arwynebedd (km2) | Poblogaeth census 2019 |
Trefi / dinasoedd yn y sir |
|---|---|---|---|---|
| Core Nairobi | Sir Nairobi | 696 | 4,397,073 | Nairobi |
| Northern Metro | Sir Kiambu | 2,449.2 | 2,417,735 | Kiambu, Thika, Limuru, Ruiru, Karuri, Kikuyu, Ruaka, Kahawa a Githunguri |
| North Eastern Metro | Sir Murang | 2,325.8 | 1,056,640 | Gatanga, Kandara, Kenol/Kabati, Murang'a |
| Southern Metro | Sir Kajiado | 21,292.7 | 1,107,296 | Kajiado, Olkejuado, Bissil, Ngong, Kitengela, Kiserian, Ongata Rongai |
| Eastern Metro | Sir Machakos | 5,952.9 | 1,421,932 | Kangundo-Tala, Machakos, Athi |
| Cyfanswm | Metro Nairobi | 32,715.5 | 10,400,676 |
Ffynhonnell: Nairobi Metro/ Cyfrifiad Cenia Archifwyd 2021-01-24 yn y Peiriant Wayback.
- ↑ http://www.demographia.com/db-worldua.pdf.
- ↑ AlNinga. "Attractions of Nairobi". alninga.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Medi 2007. Cyrchwyd 14 Mehefin 2007.
- ↑ Roger S. Greenway, Timothy M. Monsma, Cities: missions' new frontier, (Baker Book House: 1989), t.163.
- ↑ mombasa.go.ke (2018-07-28). "History of Mombasa". Mombasa County. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-01-26. Cyrchwyd 2021-03-25.
- ↑ britannica.com. "Nairobi History". www.britannica.com/. Cyrchwyd 18 Chwefror 2020.
- ↑ "Production". East Africa Sisal (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-05-24.
- ↑ Rashid, Mahbub (2016-06-16). The Geometry of Urban Layouts: A Global Comparative Study (yn Saesneg). Springer. ISBN 978-3-319-30750-3.
- ↑ [1] Archifwyd 3 December 2008[Date mismatch] yn y Peiriant Wayback.
© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search