Madrido

	Madrido
	hispane Madrid
	urbo
	Fotomontaĵo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Madrid
Ŝtato	Hispanio
Duoninsulo	Iberio
Regiono	Madrida Regiono
Provinco	Provinco de Madrido
Historia regiono	Hispania Tarraconensis
Konataj lokoj	5
Fontanoj	5
Rivero	Manzanaro
Situo	Madrido
- alteco	655 m s. m.
- koordinatoj	40° 23′ 00″ N 03° 43′ 00″ U / 40.38333 °N, 3.71667 °U (mapo)
Areo	605,77 km² (60 577 ha)
- de metropolo	10 506,0 km² (1 050 600 ha)
Loĝantaro	3 255 944 (2009)
- de metropolo	6 458 684
Denseco	5 374,88 loĝ./km²
- de metropolo	615 loĝ./km²
Parkoj	Parko Retiro, Reĝa Botanika Ĝardeno
Fondita	9-a jarcento
Urbestro	José Luis Martínez-Almeida (Popola Partio) (ekde 15-a de junio 2019)
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	28001 - 28080
Telefona antaŭkodo	+34 91 +34 81
	Situo enkadre de Eŭropo Situo enkadre de Eŭropo
	Situo enkadre de Hispanio Situo enkadre de Hispanio
	Vikimedia Komunejo: Madrid
	Retpaĝo: www.madrid.es

Koordinatoj: 40° 23′ 00″ N 03° 43′ 00″ U / 40.38333 °N, 3.71667 °U (mapo)

Madrido estas la ĉefurbo de Hispanio, de la Madrida Regiono, kaj de la samnoma provinco.^[1] Ankaŭ konata kiel La Vilaĝo kaj Kortego, Madrido estas la plej granda kaj loĝata urbo en Iberio, atingante oficiale 3 232 463 da loĝantoj ene de la municipo.^[2]^[3] Kiel ĉefurbo de la hispana ŝtato, Madrido gastigas la sidejojn de la Registaro, la Ĝeneralaj Kortumoj, Ministerioj, Institucioj kaj Organismoj, kaj la oficiala plentempa rezidejo de la gereĝoj de Hispanio. Laŭ ekonomika vidpunkto, Madrido estas la plej grava kaj ĉefa financa kaj entreprena centro de Hispanio, nuntempe, 50.1% el la enspezoj de la 5 000 ĉefaj hispanaj entreprenoj sidejas en Madrido. Madrido ankaŭ estas sidejo de la ĉefa enlanda valormerkato, de multnombraj naciaj entreprenoj kaj de pluraj el la plej grandaj korporacioj de la mondo.^[4]^[5] Laŭ internacia skalo, Madrido gastigas la tutmondan sidejon de Monda Organizaĵo pri Turismo, la sidejon de la Ĝenerala Iberamerika Sekretariejo, kaj la sidejon de la Organizo de Iberamerikaj Ŝtatoj por la Edukado, Scienco kaj Kulturo. La urbo ankaŭ gastigas la ĉefajn internaciajn instituciojn kiuj regulas kaj disvastigas la hispanan lingvon: la Konstantan Komisionon de la Asocio de Akademioj de la Hispana Lingvo,^[6] la sidejon de la Real Academia Española (RAE) kaj la centran sidejon de la Instituto Cervantes. Madrido organizas multajn foirojn, inkluzive de FITUR, Madrido Fusio, ARCO, SIMO TCI, Salono Madrida de la Aŭtomobilo kaj la Cibeles Madrid Fashion Week. La urbo estas influa kulturcentro, ĝi havas altkvalitajn muzeojn tutmonde konatajn inter kiuj elstaras la Prado-Muzeo, sendube unu el la plej gravaj de la mondo, la muzeo Thyssen-Bornemisza, kaj la Muzeo Reĝino Sofia.

La hodiaŭa urbo havas siajn originojn en la hispan-islama fortikaĵo antaŭe nomata Maǧrīţ (AFI [maʤriːtˁ]), skribita en la araba: مجريط; ankaŭ nomata en antikva kastilia lingvo kiel Magerit aŭ Matrit, kaj kelkaj esploristoj, laŭ arkeologiaj restaĵoj, subtenas ke la urbo estis konstruita sur antaŭa visigota vilaĝo en la 7-a jarcento, nomita Matrice (rojo). La urbo estis konkerita de la kristana reĝo Alfonso la 6-a de Leono kaj Kastilio en 1083, la vilaĝo estis nomumita en 1561 kiel sidejo de la kortego de Filipo la 2-a, kiu konvertis ĝin al la unua konstanta ĉefurbo de la hispana monarkio. Ekde tiam, escepte de mallonga periodo inter 1601 kaj 1606 kiam la ĉefurbeco portempe transloĝiĝis al Valadolido, Madrido estas la ĉefurbo de Hispanio kaj sidejo de la Nacia Registaro.^[7]

↑ Constitución Española, art. 5:
↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2014-11-13. Alirita 2009-11-09.
↑ [1]
↑ Banko Santandero, Banko Bilbao, Telefónica, Repsol YPF, Iberia, Endesa aŭ FCC elstaras inter la unuaj 200 plej gravaj laŭ Forbes 2007. The Global 2000
↑ En 2007, Standard & Poor's listigis Madridon en la tria loko laŭ monda klasifikado pri financaj centroj
↑ [2]^{[rompita ligilo]}
↑ Scepte dum la Hispana Enlanda Milito de 1936-39, kiam ekde novembro de 1936 al januaro de 1939, la Registaro de la Respubliko translokiĝis unue al Valencio kaj poste al Barcelono.

[1] Constitución Española, art. 5:

[2] Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2014-11-13. Alirita 2009-11-09.

[3] [1]

[4] Banko Santandero, Banko Bilbao, Telefónica, Repsol YPF, Iberia, Endesa aŭ FCC elstaras inter la unuaj 200 plej gravaj laŭ Forbes 2007. The Global 2000

[5] En 2007, Standard & Poor's listigis Madridon en la tria loko laŭ monda klasifikado pri financaj centroj

[6] [2]^{[rompita ligilo]}

[7] Scepte dum la Hispana Enlanda Milito de 1936-39, kiam ekde novembro de 1936 al januaro de 1939, la Registaro de la Respubliko translokiĝis unue al Valencio kaj poste al Barcelono.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]