Plutarko

Plutarko
Persona informo
Πλούταρχος L. Mestrius Plutarchus
Naskiĝo	ĉ. 46 en Chaeronea, Achaea, Roma regno
Morto	ĉ. 100 en nekonata valoro
Etno	grekoj vd
Lingvoj	latina • antikva greka vd
Ŝtataneco	Roma regno vd
Familio
Edz(in)o	Timoxena (en) vd
Infanoj	Ploutarchos the Younger (en) , Lamprias (en) vd
Profesio
Okupo	eseisto historiisto verkisto biografo pastro magistrato filozofo vd
Laborkampo	Filozofio, politika scienco kaj historio vd
Verkado
Verkoj	Vivoj paralelaj ❦ Q19740354 vd
Postenoj Postenoj ambasadoro vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Plutarĥo aŭ Plutarko (naskiĝis en ĉirkaŭ 46, mortis en ĉirkaŭ 100) estis greka aŭtoro kaj biografiisto de la 1-a jarcento. Inter liaj verkoj estas Moralia ("Verkoj pri Moralo") kaj Paralelaj Vivoj, kiu interalie iĝis unu el la ĉefaj fontoj por Ŝekspiro. Ŝekspiro eĉ senŝanĝe uzis tutajn fragmentojn el la tradukoj de la verkoj de Plutarko en siaj teatraĵoj Julio Cezaro, Antonio kaj Kleopatro kaj Coriolanus.

En Paralelaj Vivoj Plutarko komparas la vivojn de famaj grekoj al famaj romianoj. Interalie, li skribis pri la vivoj de Aleksandro la Granda, Cezaro, Cicerono, Demosteno, Kraso, Pompejo, Antonio, Katono la Maljuna, Katono la Juna, Tezeo, Romulo, Solono, Perikleo, Kimono, Likurgo, Nikiaso kaj Alkibiado.

La vivoj de regnestroj kaj militestroj interesas lin. Precipe la virtoj kaj malvirtoj de ĉiu vivo, kaj la rolo de volo, favoro de la dioj, ŝanco kaj sorto. Per la Vivoj, Plutarko montras la gravecon de kuraĝo, sinregado kaj virto en la vivo kaj la relative malgravecon de riĉeco kaj rango. Kiel Cicerono, li sekvis Platonon kaj estis kontraŭ-makiavelisma -- spite de la sango kaj perfido, kiujn li ofte priskribis en la Vivoj.

Kvankam Plutarko iafoje vojaĝis al Romo, "la urbo de multaj libroj", li loĝis en (tiame malriĉa) Grekio, en la malgranda urbo de siaj prapatroj, Keroneo (Chaeronea), kie okazis antaŭ jarcentoj la fama batalo de Aleksandro la Granda kontraŭ la grekoj. El sia avo, Plutarko sciiĝis pri la mizerigo de Grekio per Antonio.

Plutarko verkis en la greka lingvo kaj fakte ne regis la latinan.