Alemaniar nekazarien gerra

Alemaniar nekazarien gerra
Matxinaden hedadura eta bataila nagusiak irudikatzen dituen mapa
Data	1524 - 1526
Lekua	Gaur egungo Alemania, Suitza eta Austria
Emaitza	Nekazarien matxinada zapaldua eta sustatzaileak exekutatuak
Gudulariak
Nekazariak Liga suabiarra
Buruzagiak
Thomas Müntzer Hans Müller von Bulgenbach Wendel Hipler Georg Truchsess von Waldburg
Indarra
Galerak

Alemaniar nekazarien gerra (Deutscher Bauernkrieg alemanez), hedadura handia lortu zuen herri-matxinada izan zen, Europa erdiko lurralde alemanetan 1524-1526 urteen artean jazotakoa. 1525eko udaberri eta udan bere maila gorenean izanik, 300.000 nekazari inguruk hartu zuten parte bertan eta estimazio garaikideek 100.000tan zifratu zituzten hildakoak. Aurreko Bundschuh eta Hustar gerren antzera, zenbait iraultza ekonomiko eta erlijiosoren iraultzen segida izan zen, non nekazariek, hiritarrek eta nobleek hartu zuten parte.

Matxinada abiarazteko orduan, nekazariek hainbat oinarrizko arazo izan zituzten. Euren antolaketaren izaera demokratikoak antolaketa militarra zailtzen zuen. Artilleria eta zalditeria moduko baliabide garrantzitsuak ez izatearen desabantaila taktiko eta frustrazio handia izan zen. Gehienek, izatekotan, oso esperientzia militar gutxi zuten eta baliabide ekonomiko gutxi zituzten eskarmentudun mertzenarioak kontratatzeko. Euren arerioek, aldiz, eskarmentudun buruzagi militarrak zituzten, baita nekazarien aurkako operazio militarrak ordaintzeko baliabide ekonomiko handiak ere. Oztopoak oztopo, alemaniar nekazarien gerra hura 1789ko Frantziar Iraultza baino lehenagoko Europa osoko matxinada handi eta hedatuena izan zen. Hiritar, nekazari eta aristokratek hartu zuten parte; erreforma erlijioso berrien erretorika bereganatu zuen; haren bitartez, nekazariek euren matxinadaren zilegitasuna bilatu zuten. Gerra hainbat matxinada bereizirekin hasi zen gaur egungo Alemaniako hego-mendebaldean eta Alsazian; gero, Alemaniako erdi eta ekialdeko lurretara zabaldu zen, baita gaur egungo Austriara ere. Alemaniako altxamendua suntsitua izan ostean, denbora laburrerako beste matxinada batzuk egin zuten eztanda Suitzako kantoi batzuetan.

Historiografian, alemaniar nekazarien gerra hark Friedrich Engels eta Karl Marxen materialismo historikoaren oinarria osatu zuen. Engels-en ustez, 1524-1525eko nekazarien porrota, Nekazarien gerra Alemanian liburuan azaldua, nekazarien atzerakoikeriaren erruz izan zen; horrek gidatu zituen Engels eta Marx ondorioztatzen iraultza komunista etortzerakoan, ez zela etorriko nekazari armada batek gidaturik, hiri-proletalgoak baizik. Ordutik, beste historialari batzuek alemaniar nekazarien gerraren ikuspegi ekonomikoa beste era batera interpretatu dute eta historialari sozial eta kulturalek ez dute oraindik bat egin matxinadaren izaera eta haren kausak definitzerakoan: Martin Lutherren erreforma protestantearen eztabaida erlijioso hazkorra; maila altuko nekazariek euren aberastasuna eta eskubideak ihes egiten zizkietela ikusi zutenean gizarteak duen egitura sozial, legal eta erlijiosoan txertatzen egindako saiakera; edo gero eta moderno eta zentralistagoa zen estatu politikoaren aurkako nekazarien erresistentzia izan zen.