Bakterio

Bakterio
Argazkia   Bideoa  Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Domeinua	Bacteria [[Carl Woese, Otto Kandler, Mark Wheelis|]], 2024
Datu orokorrak
Gaixotasuna	gaixotasun bakterianoa eta pneumonia bakterianoa

Bakterioak (izen zientifikoaz, Bacteria) zelula biologiko mota bat dira. Mikroorganismo prokariotoen domeinu handi bat osatzen dute. Tipikoki, mikrometro batzuk luze dira, eta itxura oso ezberdinak dituzte, esferatik soka formara eta hortik, espiralera. Bakterioak izan ziren Lurrean agertu ziren lehen izaki bizidunak eta, gaur egun, habitat gehienetan dira: lurzoruan, uretan, airean eta beste bizidunen barnean ere. Gainontzeko bizidunek onartzen ez dituzten habitat gogorrenetan eta latzenetan bizi daitezke: 0º C-tik beherako tenperaturetan eta 100º C-an ere; itsasoko sakoneran, 5.000 metrotik behera, ikaragarrizko presioak jasanez; habitat azidoetan (pH=1) eta urik gabeko tokietan; baita hondakin erradioaktiboen tartean ere^[1]. Bakterio gehienak ezezagunak zaizkigu, eta ezagutzen diren bakterio filumen erdian baino ez daude laborategian hazi diren espezieak^[2]. Haien ikerketari bakteriologia deritzo, eta mikrobiologiaren ataletako bat da.

40 milioi bakterio inguru daude lurzoru gramo batean, eta milioi bat bakterio zelula ur mililitro garbi batean. Gutxi gorabehera, ${\displaystyle 5\times 10^{30}}$ bakterio daude Lurrean^[3], landare eta animalia guztiak batuta osatzen duten biomasa baino gehiago^[4].

Ugalketa erdibitze prozesuaz eta beste mekanismo konplexuagoez egiten dute. Oxigenoaren beharraren arabera, bi multzotan banatzen dira: aerobioak (oxigenoa behar dutenak) eta anaerobioak (oxigenorik behar ez dutenak). Itxuraren arabera: baziloak (luzangak), kokoak (biribilak), espiriloak (kiribilak) eta bibrioak (kakotx itxurakoak). Gram izeneko tindaketa hartzen badute, Gram positiboak dira eta, hartu ezean, Gram negatiboak. Lehenengo bakterioa Anton van Leeuwenhoek zientzialari herbeheretarrak aurkitu zuen 1683an. Espezie batzuk patogenoak badira ere, gehienak ez dira kaltegarriak gizakiarentzat; are gehiago, oso onuragarriak dira sinbiosia gertatzen denetan edota zenbait industri prozesutan. Bestalde, materiaren zikloetan (karbonoa zein nitrogenoarenean) parte hartzen dute, eginkizun garrantzitsua osatuz.

Lurreko ekosistemetan betetzen duten zeregina garrantzi handikoa izaten da. Horregatik, esan ohi da bakteriorik gabe ez legokeela ez gizaki, ezta animalia edo landareen bizitza Lur planetaren gainean.

1. ↑ Fredrickson, James K.; Zachara, John M.; Balkwill, David L.; Kennedy, David; Li, Shu-mei W.; Kostandarithes, Heather M.; Daly, Michael J.; Romine, Margaret F. et al.. (2004-7). «Geomicrobiology of High-Level Nuclear Waste-Contaminated Vadose Sediments at the Hanford Site, Washington State» Applied and Environmental Microbiology 70 (7): 4230–4241.  doi:10.1128/AEM.70.7.4230-4241.2004. ISSN 0099-2240. PMID 15240306. (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).
2. ↑ (Ingelesez) Rappé, Michael S.; Giovannoni, Stephen J.. (2003-10). «The Uncultured Microbial Majority» Annual Review of Microbiology 57 (1): 369–394.  doi:10.1146/annurev.micro.57.030502.090759. ISSN 0066-4227. (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).
3. ↑ (Ingelesez) Whitman, William B.; Coleman, David C.; Wiebe, William J.. (1998-06-09). «Prokaryotes: The unseen majority» Proceedings of the National Academy of Sciences 95 (12): 6578–6583.  doi:10.1073/pnas.95.12.6578. ISSN 0027-8424. PMID 9618454. (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).
4. ↑ (Ingelesez) «Search - The Encyclopedia of Earth» www.eoearth.org (Noiz kontsultatua: 2018-05-30).