Biriketako Gaixotasun Buxatzaile Kronikoa

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Biriketako Gaixotasun Buxatzaile Kronikoa
Deskribapena
Mota	sindrome buxatzailea eritasuna
Espezialitatea	pneumologia
Arrazoia(k)	Erretze Hauts
Sintoma(k)	Arnasestua, eztula wheeze (en)
Azterketa medikoa	Espirometria arterial blood gas analysis (en)
Asoziazio genetikoa	Zerrenda CHRNA3 (en) , FAM13A (en) , RIN3 (en) , FAM19A2 (en) , SCLT1 (en) , TGFB2 (en) , SCGB1A1 (en) , ASRGL1 (en) , ATP2C2 (en) , ANXA11 (en) , HLA-C (en) , SFTPD (en) , PSORS1C1 (en) , JAKMIP3 (en) , P2RX7 (en) , EYA1 (en) , HYDIN (en) , RNF150 (en) , CDYL (en) , ANXA5 (en) , PLCE1 (en) , FTO (en) eta FAM13A (en)
Tratamendua
Erabil daitezkeen botikak	Klenbuterol, indacaterol maleate (en) , fluticasone furoate (en) , Ambroxol, indacaterol (en) , glycopyrrolate (en) , Formoterol, erdosteine (en) , bambuterol (en) , L-carbocysteine (en) eta etofylline (en)
Identifikatzaileak
GNS-10-MK	J44.9
GNS-9-MK	496 eta 490-496.99
GNS-10	J44
GNS-9	490, 492, 494 eta 496
OMIM	606963
DiseasesDB	2672
MedlinePlus	000091
eMedicine	000091
MeSH	D029424
Disease Ontology ID	DOID:3083

Biriketako Gaixotasun Buxatzaile Kronikoa (BGBK)^[1] arnas gaixotasun kronikorik ohikoena eta zabalduena da mundu mailan. Ondorioak oso nabarmenak dira lan eta osasun arloan zein ekonomikoak.

BGBK biriketako nahasmendu bat da, eta arnasbideak buxatzea du ezaugarri. Buxadura progresiboa da, oro har, eta itzulezina. Intzidentzia handiagoa du tabako- eta egur-/ikatz-kea arnasten duten pertsonengan. Sintoma nagusi gisa, arnasteko gaitasuna murriztu egiten du, urteen joanean poliki-poliki aurrera egiten duena eta kaltetuen bizi-kalitatea nabarmen narriatzea eragiten duena, heriotza goiztiarra ere eragin dezakeelarik^[2].

Erretzaileen % 20 eta % 25 artean garatzen dute gaixotasuna, baina ez dira garapenerako joera izateko arrazoiak ezagutzen, nahiz eta faktore anitzen osagaia izan daitekeen eta ingurumen-elementuak izan ditzakeen, hala nola norbanakoaren suszeptibilitatea^[3].

BGBKren arrazoirik ohikoena tabakismoa da. Beste arrisku-faktore batzuk hauek dira: barneko eta kanpoko kutsadura, lanerako substantzia narritagarrien eraginpean egotea (hala nola aleen hautsa eta kadmio-hautsa edo lurrunak) eta genetika^[4][5].​​ Garapen-bidean dauden herrialdeetan, ikatza eta biomasa (egurra eta simaur lehorra, adibidez) erabiltzen dira sukalde eta berotzeko erregai gisa, eta horiek dira barne-airea kutsatzeko ohiko iturriak^[6].​ Hirietan bizi diren pertsona gehienak airearen kutsadura maila kaltegarrien eraginpean daude. Diagnostikoa oinarritzen da espirometria bidez neurtutako aire eskasaren fluxuan^[4].

BGBK kasu gehienak saihestu daitezke arrisku-faktoreen eraginpean egotea murriztuz, hala nola tabakismoa eta barneko eta kanpoko kutsatzaileak^[4].​ Tratamenduak okerrera egitea atzeratu badezake ere, ez dago ebidentzia eztabaidaezinik sendagairen batek biriken funtzioaren epe luzeko narriadura alda dezakeela dioenik. BGBKrako tratamenduen artean daude: erretzeari uztea, txertoak, biriken errehabilitazioa, arnastutako bronkozabaltzaileak eta kortikosteroideak^[4].​ Pertsona batzuk balia daitezke epe luzerako oxigenoterapiaz, biriken bolumena kirurgikoki murriztuz eta birika transplantatuz. Okerragotze-aldi akutuak dituzten pazienteetan, litekeena da medikamentu, antibiotiko, kortikosteroide eta ospitaleratze gehiago behar izatea^[7].

1. ↑ (Gaztelaniaz) «EPOC o epoc, no Epoc» www.fundeu.es 2013-11-13 (Noiz kontsultatua: 2024-07-31).
2. ↑ (Gaztelaniaz) Calvo Corbella, E., Atención al paciente con asma y EPOC en la consulta del médico de familia ©2002. Elsevier España 2002 ISBN 978-84-458-1236-5. (Noiz kontsultatua: 2024-07-31).
3. ↑ (Gaztelaniaz) «EPOC, una enfermedad que afecta al 25% de los fumadores» infobae 2017-11-01 (Noiz kontsultatua: 2024-07-31).
4. ↑ ^{a b c d} «Informe GOLD 2021».
5. ↑ «COPD causes - occupations and substances» www.hse.gov.uk (Noiz kontsultatua: 2024-07-31).
6. ↑ Torres-Duque, Carlos A.; García-Rodriguez, María Carmen; González-García, Mauricio. (2016-08-01). «Enfermedad pulmonar obstructiva crónica por humo de leña: ¿un fenotipo diferente o una entidad distinta?» Archivos de Bronconeumología 52 (8): 425–431.  doi:10.1016/j.arbres.2016.04.004. ISSN 0300-2896. (Noiz kontsultatua: 2024-07-31).
7. ↑ Holden, Van; Slack III, Donald; McCurdy, Michael T.; Shah, Nirav G.. (2017-10). «Diagnosis and management of acute exacerbations of chronic obstructive pulmonary disease» Emergency Medicine Practice 19 (10): 1–24. ISSN 1559-3908. PMID 28926214. (Noiz kontsultatua: 2024-07-31).