Bizi estralurtar

Bizi estralurtarra Lurretik kanpo egon litekeen eta bertan sortu ez zen bizia da. Oraindik ez da bizi estralurtarrik atzeman modu eztabaidaezinean, baina horretan ari dira lanean hainbat proiektu. Bizitza horrek prokariotoak bezalako forma xumeetatik gizadia baino askoz aurreratuagoak diren zibilizazioak sor ditzaketen izaki adimendunetaraino har lezake^[1][2][3]. Drakeren ekuazioak unibertsoko beste leku batzuetan bizi inteligentearen existentziari buruz espekulatzen du. Bizi estralurtarraren zientzia bere forma guztietan astrobiologia bezala ezagutzen da, unibertsoan bizia sortzeko, banatzeko eta eboluzionatzeko erabiltzen diren baldintza deterministak eta gertakizun kontingenteak ikertzen dituen diziplina anitzeko eremua^[4].

Lur planetatik kanpo bizia duten "munduak" egoteko aukerari buruzko espekulazioak antzinakoak dira. Kristautasunaren lehen garaietako idazle askok "mundu-aniztasun" baten ideia eztabaidatu zuten, Demokritok proposatutakoaren gisa; Agustinek Epikuroren ideia aipatzen du, ezin konta ahala munduren ideia, "Espazioaren mugagabetasun mugagabean zehar" (jatorriz Herodotori Gutunan adierazia) Jainkoaren Hirian^[5]. I. mendeko De rerum natura poeman (2:1048-1076 liburua), Lukrezio filosofo epikurearrak iragarri zuen ezin konta ahala exoplaneta aurkituko genituela, Lurraren antzeko eta bestelako bizimoduekin, baita beste giza arraza batzuekin ere.

Idazle aurremodernoek uste zuten "mundu" estralurtarrek izaki bizidunak izango zituztela. William Vorilongek, XV. mendean, Kristok bere biztanleak berrerosteko mundu estralurtarrak bisitatu ahal izateko aukera onartu zuen. Nicolas Cusakoak 1440an idatzi zuen Lurra "izar distiratsua" zela, espazioan ikus zitezkeen gainerako objektu zerutiarrak bezala, eta Eguzkiaren antzekoa irudituko litzaiokeela kanpoko ikusle bati, atmosferaren kanpoko geruzako "distira sutsuko" geruza baten ondorioz^[6]. Teorizatu zuen gorputz estralurtar guztietan gizakiak, landareak eta animaliak bizi zitezkeela, eguzkia barne. Descartesek idatzi zuen ez zegoela modurik izarretan "izaki adimendunak" bizi ez zirela frogatzeko, baina haien existentzia espekulazio kontua zela. Pentsalari horien idazkiek erakusten dute bizi estralurtarrarekiko interesa historian zehar egon dela, baina gizakiak duela gutxi baino ez du hori ikertzeko baliabiderik izan.

XX. mendearen erdialdetik, ikerketa aktiboak egin dira bizitza estralurtarraren zantzuak bilatzeko, egungo eta historiako estralurtar bizitzaren bilaketa eta estralurtar bizitza adimendunaren bilaketa mugatuagoa barne hartzen dutenak. Bilaketa-kategoriaren arabera, metodoak teleskopioen eta espezimenen datuen analisitik komunikazio-seinaleak detektatzeko eta bidaltzeko erabiltzen diren irratietaraino doaz^[7].

Bizi estralurtarraren kontzeptuak, eta bereziki adimen estralurtarrarenak, eragin kultural handia izan du, bereziki estralurtarrak fikzioan irudikatzeko garaian. Urteetan zehar, zientzia fikzioak ideia zientifikoak jakinarazi ditu, aukera ugari irudikatu ditu eta eragina izan du ikusleen interesean eta bizi estralurtarrari buruzko ikuspegietan. Espazio partekatua da adimen estralurtarrarekin komunikatzen saiatzearen komenigarritasunari buruzko eztabaida. Batzuek metodo oldarkorrak bultzatzen dituzte, bizi estralurtar adimendunarekin harremanetan jartzeko. Beste batzuek -teknologikoki aurreratuak diren gizarteek gizarte ez aurreratuak esklabo bihurtzeko edo deuseztatzeko duten joera aipatuz- diote arriskutsua izan daitekeela Lurraren gaineko arreta aktiboki piztea^[8][9].

1. ↑ (Ingelesez) «Perspective | A new frontier is opening in the search for extraterrestrial life» Washington Post ISSN 0190-8286. (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
2. ↑ «Opinion | Are We Alone in the Universe? - The New York Times | Ghostarchive» ghostarchive.org (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
3. ↑ (Ingelesez) «Top 10: Controversial pieces of evidence for alien life» New Scientist (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
4. ↑ (Ingelesez) von Hegner, Ian. (2021-12-04). «The Indeterminacy Bottleneck: Implications for Habitable Worlds» Acta Biotheoretica 70 (1): 1.  doi:10.1007/s10441-021-09432-0. ISSN 1572-8358. (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
5. ↑ Crowe, Michael J.. (2008). The extraterrestrial life debate, antiquity to 1915 : a source book. University of Notre Dame ISBN 978-0-268-07679-5. PMC 763139371. (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
6. ↑ (Ingelesez) Cusa), Cardinal Nicholas (of. (1954). Of Learned Ignorance. Routledge & K. Paul (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
7. ↑ «So Many Earth-Like Planets, So Few Telescopes - The New York Times | Ghostarchive» ghostarchive.org (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
8. ↑ (Ingelesez) «Scientists in US are urged to seek contact with aliens» BBC News 2015-02-12 (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).
9. ↑ (Ingelesez) Baum, Seth D.; Haqq-Misra, Jacob D.; Domagal-Goldman, Shawn D.. (2011-06-01). «Would contact with extraterrestrials benefit or harm humanity? A scenario analysis» Acta Astronautica 68 (11): 2114–2129.  doi:10.1016/j.actaastro.2010.10.012. ISSN 0094-5765. (Noiz kontsultatua: 2022-10-08).