Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe
(1849) Irudi gehiago
erredaktoreburu
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Edgar Allan Poe
Jaiotza	Boston, 1809ko urtarrilaren 19a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Lehen hizkuntza	estatubatuar ingelesa
Heriotza	Baltimore, 1849ko urriaren 7a (40 urte)
Hobiratze lekua	Westminster Hall and Burying Ground (en)
Heriotza modua	: ezezaguna
Familia
Aita	David Poe, Jr.
Ama	Eliza Poe
Ezkontidea(k)	Virginia Eliza Clemm Poe (en)
Anai-arrebak	ikusi William Henry Leonard Poe (en) Rosalie Mackenzie Poe (en)
Hezkuntza
Heziketa	Virginiako Unibertsitatea Estatu Batuetako Akademia Militarra
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	poeta, idazlea, saiakeragilea, literatura-kritikaria, eleberrigilea, antzerkigilea, kazetaria, zientzia-fikzio idazlea, polizia generoko idazlea, autorea, kanta-idazlea, literary theorist (en) eta editore-laguntzailea
Lan nabarmenak	ikusi Katu Beltza Putzua eta pendulua Morgue kaleko hilketak Potret obala Bihotz salataria The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (en) Belea The Purloined Letter (en) The Gold-Bug (en) Usher Etxearen hondamena William Wilson (en)
Mugimendua	erromantizismoa
Izengoitia(k)	Edgar A. Perry
Genero artistikoa	detektibe-fizkioa Gothic literature (en) dark romanticism (en) olerkigintza fantastique (en)
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Armada

Edgar Allan Poe (Boston, Massachusetts, Ameriketako Estatu Batuak, 1809ko urtarrilaren 19a - Baltimore, Maryland, Ameriketako Estatu Batuak, 1849ko urriaren 7a) poeta, ipuin idazlea eta literatura kritikaria izan zen. Estatu Batuetako erromantizismo mugimenduko kidetzat jotzen da. Idazteaz bizitzea erabaki zuen lehenengo estatubatuar idazle ospetsua izanik, bizimodu zaila izan zuen. Narrazioak eta olerkiak idatzi zituen batik bat. Estatu Batuetako ipuin idazle goiztiarra, fantasiazko, beldurrezko eta umorezko ipuinaren maisu izan zen, eta polizia eta zientzia fikzio generoen aitzindari. Genero gotikoaren erakusgarrietako bat da, eta misteriozko eta beldurrezko lanek eman zioten ospea: Belea poemak eta Morgue kaleko hilketak kontakizunak, adibidez, oso fama handia izan zuten, eta gaur egun ere bizi-bizi jarraitzen du fama horrek. Bestalde, idazle gutxi dago literaturaren historian Poek adina interpretazio eta hipotesi sorrarazi duenik. Oso idazle gutxik liluratu dituzte Poek bezala belaunaldiz belaunaldi irakurleak eta mitomanoak.

Literatura kritika zorrotzak idatzi zituen. Estatu Batuetako kritikak gaitzetsi zuen, baina Europan berehala arrakasta handia izan zuen, Charles Baudelairek eta Stéphane Mallarmék haren lanak frantsesera itzuli eta goraipatu zituztelako batik bat. Poe da atzerrian izena lortu zuen Estatu Batuetako lehen idazlea.^[1][2]

1. ↑ «euskarari ekarriak» ekarriak.armiarma.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-05).
2. ↑ www.funtsak.com, Funtsak-Diseño y Programación Web-. «Edgar Allan Poe-(r)en liburuak. Biografia eta bibliografia» www.txalaparta.eus (Noiz kontsultatua: 2022-07-08).