Euskaltzaleak

Euskaltzaleak euskara eta euskal kultura folklore hutsetik atera eta lantzeko eta aberasteko helburuz sortu zen elkarte bat izan zen.^[1]. Zumaian 1930eko martxoaren 9an egindako batzar batean eratu zen, baina lehenagotik hasia zen euskal jaiak antolatzen; lehena, 1926ko urriaren 17an, Elgoibarko San Lorentzo auzoan, herriko biztanle batzuen bultzadarekin, Ángel de Osoro izanik antolaketaren arduraduna; egitaraua nahiko apala izan zuen lehen euskal jai hark: baselizan meza, umeekin egindako irakurketa eta idazketa ariketa batzuk, ezpatadantza, eta bertsolari-saio bat izan ziren jai hartako ekitaldiak. Ondoko urtean, Osorok berak beste jai bat antolatu zuen Mutrikun. Bi jai haiekin, nolabaiteko mugimendu euskaltzale bat sortu zen, nahiko ahula artean ere.

Mugimendua 1927ko urte hartan bertan hasi zen indarra hartzen, batez ere irailaren 4an Arrasaten antolatu zuen Euskararen Egunaren ondorioz; egun hark oihartzun handia lortu zuen, besteak beste Argia, Jaungoikozale, Jesusen Biotzaren Deya, Zeruko Argia eta Txistu aldizkari eta astekarien ordezkari batzuek hartu zutelako parte. Elkartearen oinarriak landu ziren bilera hartan, eta 500 lagunetik gora biltzea lortu izan zuten bazkari batean.

Elkarte-egitura, berez, Zumaian 1930ean egindako batzarrean hartu zuen, eta laster lortu zuen 2.000 bazkide inguru izatera. Aitzol aukeratu zuten elkarteko zuzendari izateko. Handik aurrera, urtero Euskararen Eguna antolatzen joan ziren, lehendabizikoa Zumarragan. Bertan euskararen idazketa eta literatura tailerrak antolatu ziren eta “Kikiriño” literatura saria sortu zuten.

Euskal kulturaren geroz eta arlo gehiago hartzen joan ziren: olerkiak, antzerkiak, eleberria, euskal irakaskuntza, bertsolaritza, etab.

1. ↑ Auñamendi Eusko Entziklopedia