Florence Nightingale

Florence Nightingale
Irudi gehiago
Ahotsa
Bizitza
Jaiotza	Florentzia, 1820ko maiatzaren 12a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Bizilekua	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Heriotza	Londres, 1910eko abuztuaren 13a (90 urte)
Hobiratze lekua	Wellow (en)
Familia
Aita	William Nightingale
Ama	Frances Smith
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Anai-arrebak	ikusi Frances Parthenope Verney (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	erizaina, estatistikaria, idazlea, politikaria, irakaslea eta soziologoa
Jasotako sariak	ikusi Merituaren Ordena (Erresuma Batua)  (1907ko azaroa) Fellow of the Royal Statistical Society  (1858ko urria) Decoration of the Royal Red Cross  (1883)
Kidetza	Royal Statistical Society (en)
Izengoitia(k)	The Lady with the Lamp
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	anglikanismoa

Florence Nightingale (Florentzia, Italia, 1820ko maiatzaren 12a - Londres, 1910eko abuztuaren 13a), erizaina, idazlea eta estatistikari britainiarra. Erizaintza profesional garaikidearen aitzindaria izan zen eta erizaintzako lehen eredu kontzeptuala sortu zuen.

Bere garaian munduko matematikarik garrantzitsuenetakoa izan zen eta Estatistikan ekarpen garrantzitsuaak egin zituen: ezaguna da lehen azalera polarreko diagramatzat jotzen den coxcomb izeneko diagrama eratzeagatik. Ezagutza horiek epidemiologian eta osasun estatistikan aplikatu zituen. Royal Statistical Society britainiarrean onartutako lehen emakumea izan zen^[1], eta American Statistical Association^[2] elkarteko ohorezko kidea.

Erizaintza profesionalizatzeko oinarriak ezarri zituen 1860an Londresko Saint Thomas ospitalean^[3] erizaintza eskola ezarriz. Erizaintzako lehen eskola laikoa izan zen munduan. Bere lana inspirazio iturri izan zen Gurutze Gorria sortu eta Genevako konbentzioek hartutako proposamen humanitarioak egin zituen Henri Dunant filantropoarentzat.^[4] Gaur egun, ospitale hau Londresko King's College eta National Health Service osasun zerbitzu publikoaren kide da.^[5]

Erizain moduan ere egin zuen lana, Krimeako Gerran. 1854ko urriaren 21ean, 38 erizainez osaturiko talde batekin abiatu zen Krimeara. Scutarin, bere lankideak eta bera, bertako ospitalea erreformatu eta garbitu zuten eta horri esker heriotza tasa %40tik %2ra jaitsi zuten. Lanpararen dama^[6] deitzen zioten, pazienteak artatzeko lanpara batekin gaueko txandak egiteko ohitura zuelako. Nightingale bere garaiko aurreiritzien kontra altxatu zen, emakumearen eskubideak defendatu zituen eta emakumeak garai hartan zuen rola gaitzetsi zuen erizain bilakatuz.

Erizainek graduatzean egiten duten Nightingale zina 1893an sortu zen bere ohorez. Erizaintzaren Nazioarteko Eguna bere urtebetetze-egunean ospatzen da.^[7]

1. ↑ (Ingelesez) «Nightingale 2020: The bicentenary of our first female fellow» RSS (Noiz kontsultatua: 2024-05-25).
2. ↑ (Ingelesez) Florence Nightingale: Modern-Day Lessons and Legacies | Amstat News. 2016-06-01 (Noiz kontsultatua: 2024-05-25).
3. ↑ (Ingelesez) «St Thomas' Hospital» Guy's and St Thomas' NHS Foundation Trust (Noiz kontsultatua: 2024-05-25).
4. ↑ (Ingelesez) «Florence Nightingale and the Red Cross | British Red Cross» web.archive.org 2015-11-20 (Noiz kontsultatua: 2024-05-25).
5. ↑ (Ingelesez) «Florence Nightingale Faculty of Nursing & Midwifery | Florence Nightingale Faculty of Nursing, Midwifery & Palliative Care | King’s College London» www.kcl.ac.uk (Noiz kontsultatua: 2024-05-25).
6. ↑ (Gaztelaniaz) «La dama de la lámpara que salvó vidas con las matemáticas» BBC News Mundo 2015-05-17 (Noiz kontsultatua: 2024-05-25).
7. ↑ «Erizainaren Nazioarteko Eguna ospatzeko ekitaldia» UPV/EHU (Noiz kontsultatua: 2024-05-25).