Johann Wolfgang von Goethe

Johann Wolfgang von Goethe
Irudi gehiago
Geheimrat (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Johann Wolfgang Goethe
Jaiotza	Frankfurt am Main, 1749ko abuztuaren 28a
Herrialdea	Saxe-Weimar-Eisenach  (1775eko azaroa -
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Weimar, 1832ko martxoaren 22a (82 urte)
Hobiratze lekua	Weimarer Fürstengruft (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Johann Caspar Goethe
Ama	Catharina Elisabeth Goethe
Ezkontidea(k)	Christiane Vulpius
Bikotekidea(k)	ikusi Lili Schönemann (en)
Seme-alabak	ikusi August von Goethe (en)
Anai-arrebak	ikusi Cornelia Schlosser (en)
Familia	ikusi Peter im Baumgarten (en) (foster child (en) )
Leinua	Goethe (en)
Hezkuntza
Heziketa	Leipzigeko Unibertsitatea (1765 - 1768) : zuzenbide (jakintza) Estrasburgoko Unibertsitatea (1770eko apirila - 1771) : zuzenbide (jakintza)
Hezkuntza-maila	lizentzia
Hizkuntzak	alemana
Irakaslea(k)	Adam Friedrich Oeser Justus Christian Loder Johann Schweighäuser (en)
Jarduerak
Jarduerak	theatre manager (en) , botanikaria, politikaria, margolaria, filosofoa, teologoa, legelaria, arte-kritikaria, musika-kritikaria, liburuzaina, poeta, bidaia idazlea, fisikaria, literatoa, eleberrigilea, antzerkigilea, autobiografialaria, diplomazialaria, estatu-politikaria, polimata, aforista, eguneroko-idazlea, mineralogoa, zoologoa, art theorist (en) , abokatua, musikagilea, libretista, idazlea, artista bisuala eta arte-historialaria
Lan nabarmenak	ikusi Fausto Werther Wilhelm Meister's Apprenticeship (en) Hautapen ahaidetasunak Prometheus (en) Koloreen teoria (Goethe) Italian Journey (en) West–Eastern Diwan (en) Egmont (en) The Sorcerer's Apprentice (en) Der Erlkönig (en) Maxims and reflections of Goethe (en)
Jasotako sariak	ikusi Merit Order of the Bavarian Crown  (1827ko abuztuaren 28a) Ohorezko Legioko ofiziala  (1808ko urriaren 14a) Order of Saint Anna, 1st class  (1808ko urriaren 15a) Grand Cross of the House Order of the White Falcon  (1816ko urtarrilaren 30a) Knight Commander of the Order of Leopold (Austria) Order of Leopold Ohorezko Legioko gurutze handia
Influentziak	Friedrich Schiller, Napoleon Bonaparte, Hafez, Johann Gottfried Herder, Voltaire, Lineo, William Shakespeare, Baruch Spinoza eta Ossian (en)
Kidetza	Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia Academy of Science for Public Utility (en) Zientzien Bavariar Akademia Göttingengo Zientzien Akademia Prusiako Zientzien Akademia Alemaniar Arkeologia Institutua Framazoneria Zentral-Dombauverein zu Köln von 1842 (en) Kultura patriotikorako silesiar elkartea Warsaw Society of Friends of Learning (en) Zientzien Errusiar Akademia Kultura patriotikorako silesiar elkartea Sächsischer Kunstverein (en) Arcadiako Akademia
Mugimendua	Sturm und Dranga Weimarreko klasizismoa Argien mendea
Genero artistikoa	eleberria lirika drama Tragedia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Johann Wolfgang (von) Goethe (Frankfurt, Alemania, 1749ko abuztuaren 28a - Weimar, Alemania, 1832ko martxoaren 22a) idazle alemaniarra izan zen, Erromantizismo eta Sturm und Drang garaikoa^[1]. Azken polimata edo gizaki unibertsaletakotzat hartzen da, idazle izateaz gain eleberrigile, dramagile, olerkari, zientzialari, geologo, botanikari, anatomista, fisikari, zientzia historialari, pintore, arkitekto, diseinatzaile, ekonomista, antzerki zuzendari, filosofo humanista eta, hamar urtez, Estatuko funtzionario izan baitzen.^[2]

George Elioten (1819-1880) hitzetan, «Alemaniako letra-gizonik handiena... eta Lurraren gainean ibili zen benetako gizon unibertsala». Bere eleberriak, olerkiak, dramak eta baita zientzia-tratatu eztabaidagarriak ere inspirazio-iturri izan ziren lan mota guztietarako. Arthur Schopenhauerrek Wilhelm Meister eleberria aipatu zuen, Tristram Shandy, La Nouvelle Heloïse eta Don Quijoterekin batera, inoiz idatzi den lau eleberri onenen artean. Bere abizenak Goethe-Institut izena ematen dio Alemaniako hizkuntza eta kultura mundu osoan zabaltzeaz arduratzen den erakundeari.

1. ↑ «Goethe, Johann Wolfgang von - Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa» www1.euskadi.net (Noiz kontsultatua: 2019-06-05).
2. ↑ «euskarari ekarriak» ekarriak.armiarma.eus (Noiz kontsultatua: 2019-06-05).