Longitude

Artikulu hau kartografiako izariari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Luzera (argipena)».

Longitudea edo luzera^[1] Lurra edo beste planetako lehenengo meridianoa eta meridiano baten arteko, paralelo batean neurtua, distantzia angeluarra da. Longitudea gradutan neurtzen da.

Longitudea adierazteko hainbat modu daude:

-180 eta 180 gradu artean, lehenengo meridianotik ekialderantz positiboa izanda eta mendebalderantz, berriz, negatiboa (hau da, 0° Greenwich meridianoan eta hortik ekialderantz +0ºtik +180ºra; eta mendebalderantz, -0ºtik −180ºra).
0 eta 180° gradu beti positiboak E bat ekialderantz bada eta W edo M bat mendebalderantz.
0 eta 360° gradu beti ekialderantz jotzen.

Adibidez, New York -74°00′00", 74°00′00" M, 74°00′00" W edo 286°00′00" dago, Greenwich meridianoaren mendebalderantz dagoelako.

Itsas zientzietan, latitudea izendatzeko phi letra grekoa ( $\varphi$ ) erabiltzen da; longitudea izendatzeko, aldiz, omega letra grekoa ( $\omega \,\!$ ).

↑ Ibon Sarasola. (1998). «longitude» Euskara batuaren ajeak. Alberdania, 130-131 or. ISBN 848866950X.
Aipua: «longitude. Adiera arruntean ez da jakina, nazioartekoa, baina geografia eta astronomia termino gisa ere ez. Frantsesak bereizten ditu longueur / longitude, eta orobat ingelesak length / longitude. Baina germaniar eta eslabiar hizkuntzek hitz "arrunta" erabiltzen dute orobat geografian nahiz astronomian, horrela jokatuz gure terminologoentzat ezin hautsizkoa dirudien lege bat hausten badute ere: alemanez Länge, luzera-ren kidea, orobat nederlanderaz lengte, danieraz længde, suedieraz längd, txekieraz délka, polonieraz dlugosc eta abar. Errusieraz "espazio luzera" eta "denbora luzea" bereizten dituzte hizkera arruntean, eta denbora luzera, dolgotá, erabiltzen dute geografia eta astronomia-luzerako. Ez dago beraz arrazoi handirik geografian longitude erabili "behar" izateko. Aski dugu luzera Europako hizkuntza gehienen ildotik. Ez da kasu bera latitude-rena, ia nazioartekoa baita, eta, hortaz, erabat erabilgarria niretzat. Ez dela "logikoa"? Hori pentsatzen duenak logikari buruz duen ustea berrikusi behar luke.».

[1] Ibon Sarasola. (1998). «longitude» Euskara batuaren ajeak. Alberdania, 130-131 or. ISBN 848866950X.
Aipua: «longitude. Adiera arruntean ez da jakina, nazioartekoa, baina geografia eta astronomia termino gisa ere ez. Frantsesak bereizten ditu longueur / longitude, eta orobat ingelesak length / longitude. Baina germaniar eta eslabiar hizkuntzek hitz "arrunta" erabiltzen dute orobat geografian nahiz astronomian, horrela jokatuz gure terminologoentzat ezin hautsizkoa dirudien lege bat hausten badute ere: alemanez Länge, luzera-ren kidea, orobat nederlanderaz lengte, danieraz længde, suedieraz längd, txekieraz délka, polonieraz dlugosc eta abar. Errusieraz "espazio luzera" eta "denbora luzea" bereizten dituzte hizkera arruntean, eta denbora luzera, dolgotá, erabiltzen dute geografia eta astronomia-luzerako. Ez dago beraz arrazoi handirik geografian longitude erabili "behar" izateko. Aski dugu luzera Europako hizkuntza gehienen ildotik. Ez da kasu bera latitude-rena, ia nazioartekoa baita, eta, hortaz, erabat erabilgarria niretzat. Ez dela "logikoa"? Hori pentsatzen duenak logikari buruz duen ustea berrikusi behar luke.».

[1]