Marie Curie

Marie Curie
(1920) Irudi gehiago
katedradun
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Marya Salomea Skłodowska
Jaiotza	Varsovia, 1867ko azaroaren 7a
Herrialdea	Errusiar Inperioa  (1867 -  1918)  Frantzia  (1895 -  Polonia  (1918 -  1934)
Bizilekua	Varsovia Paris
Talde etnikoa	Poloniarra
Lehen hizkuntza	poloniera
Heriotza	Sancellemoz (en) , 1934ko uztailaren 4a (66 urte)
Hobiratze lekua	Parisko Panteoia Cemetery Sceaux (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: Anemia aplasikoa
Familia
Aita	Władysław Skłodowski
Ama	Bronisława Skłodowska
Ezkontidea(k)	Pierre Curie  (1895eko uztailaren 26a -  1906ko apirilaren 19a)
Seme-alabak	ikusi Irène Joliot-Curie Ève Curie
Anai-arrebak	ikusi Bronisława Dłuska Józef Skłodowski Helena Skłodowska-Szaley
Familia	ikusi Helena Dłuska (sororal niece (en) ) Kazimierz Dłuski (ahizpa edo arrebaren senar) Jacques Curie (husband's brother (en) ) Eugène Curie (en) (aitaginarreba) Sophie-Claire Depouilly (en) (amaginarreba) Józef Boguski (lehengusu)
Leinua	House of Skłodowski (en)
Hezkuntza
Heziketa	Parisko Zientzien Fakultatea X LO im. Królowej Jadwigi in Warsaw (en) Parisko Unibertsitatea Zientzietako doktore : fisika Parisko Unibertsitatea 1894) Zientzietako Masterra : matematika Flying University (en) Parisko Unibertsitatea (1891 - 1893) Zientzietako Masterra : fisika
Hezkuntza-maila	lizentzia doktoretza
Tesia	Research into radioactive substances (en)
Tesi zuzendaria	Gabriel Lippmann
Doktorego ikaslea(k)	André-Louis Debierne (en) Óscar Moreno (en) Marguerite Perey Branca Edmée Marques (en) Zheng Dazhang (en) Shi Shiyuan (en) Emile Henriot (en) Ștefania Mărăcineanu
Hizkuntzak	errusiera poloniera frantsesa alemana ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, kimikaria eta unibertsitateko irakaslea
Parte-hartzailea 1st Solvay Conference on Physics (en) 5th Solvay Conference on Physics (en) 3rd Solvay Conference on Physics (en)
Lateralitatea	ezkerra
Enplegatzailea(k)	Parisko Unibertsitatea Sorbona Curie Institutua
Lan nabarmenak	ikusi Treatise on Radioactivity (en)
Jasotako sariak	ikusi Kimikako Nobel Saria  (1911) Fisikako Nobel Saria  (1903) Willard Gibbs Award  (1921) honorary doctor of the Jagiellonian University of Krakow John Scott Award  (1921) Elliott Cresson Domina  (1909) Davy Medal  (1903) Matteucci domina  (1904) Actonian Prize  (1907) Albert Medal  (1910) prix Gegner  (1898) Benjamin Franklin Medal  (1921) Arrano Zuriaren Ordena Cameron Prize of the University of Edinburgh Ohorezko Legioko zalduna Honorary Fellow of the Royal Society Te Apārangi
Kidetza	Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia San Petersburgoko Zientzien Akademia Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia Suediako Zientzien Errege Akademia Zientzien Errusiar Akademia Académie Nationale de Médecine (en) Lwów Scientific Society (en) Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia International Committee on Intellectual Cooperation (en) Amerikako Sozietate Filosofikoa Royal Czech Society of Sciences (en) Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	agnostizismoa

Maria Salomea Skłodowska-Curie (1867ko azaroaren 7a – 1934ko uztailaren 4a), Marie Curie izen-deiturez ezaguna, zientzialaria izan zen. Sortzez poloniarra, frantziar nazionalizatu zen. Erradiologia arloan aitzindaria izan zen, eta lehena izan zen bi arlo desberdinetan Nobel saria lortu zuena (Fisikan eta Kimikan). Gainera, Parisko Unibertsitatean lehenengo emakume katedraduna^[1] izan zen. Parisko eta Varsoviako Curie Institutuak eratu zituen.

Varsovian jaio zen, garai horretan Poloniako batzarra zena (errusiar erresumaren lurraldea). Ezkutuan ikasi zuen Varsoviako  “unibertsitate flotante”-an eta bere formazio zientifikoa hasi zuen hiri horretan. 1891. urtean (24 urterekin) bere ahizpa Bronislawa Duska jarraitu zuen Parisera, bertan bere ikasketak amaitu eta lan zientifiko bikainak burutu zituen. 1903ko Fisikako Nobel saria bere senarra Pierre Curierekin eta Henri Becquerelekin partekatu zuen. 1906an Pierre, senarra, istripu batean hil zen. Handik urte gutxitara, 1911n, Marie Curiek Kimikako Nobel saria irabazi zuen. Frantziako herritartasuna jaso eta Frantzia aberritzat onartu arren, inoiz ez zuen bere Poloniako nortasuna galdu;^[2] bere alabei ama hizkuntza irakatsi zien eta Poloniara bisitak egitera eramaten zituen.^[3] Aurkitutako lehen elementu kimikoa Polonio deitu zuen, bere jaiotze-herrialdeari ohore eginez. Bere aurkikuntzek biltzen dute erradioaktibitateari^[4][5] buruzko lehen ikasketak (berak asmatutako terminoa) , isotopo erradioaktiboak isolatzeko teknikak eta bi elementuren aurkikuntza —polonioa eta radioa—. Bera burua zelarik, isotopo erradioaktiboekin egindako neoplasien tratamenduei buruzko lehen ikerketak burutu ziren. Parisen eta Varsovian Curie institutua sortu zuen, gaur egun medikuntza ikerketen zentro garrantzitsuenen artean mantentzen dena. Lehen Mundu Gerran, erabilpen militarrerako lehen zentro erradiologiko mugikorrak sortu zituen.^[6]

1934an hil zen 66 urterekin, Sancellemoz erietxean, anemia aplasikoak jota. Anemia aplasikoa sortu zitzaion, ziur aski, denbora luzean bere poltsikoetan gordetzen zituen saio-hodien erradiazioarengatik eta Lehen Mundu Gerran sortutako  unitate mugikorren X izpiengatik.

1. ↑ (Ingelesez) Des Jardins, Julie. (2011). "Madame Curie's Passion". Smithsonian Magazine.
2. ↑ (Ingelesez) Her 1911 Nobel Prize in Chemistry was granted to "Marie Sklodowska Curie". File:Marie Skłodowska-Curie's Nobel Prize in Chemistry 1911.jpg..
3. ↑ (Ingelesez) Goldsmith, Barbara. (2005). Obsessive Genius: The Inner World of Marie Curie. W.. W. Norton & Company, p. 149 or. ISBN 978-0-393-05137-7..
4. ↑ (Ingelesez) "The Discovery of Radioactivity". Berkeley Lab. Archived from the original on 1 November 2015. "The term radioactivity was actually coined by Marie Curie […].".
5. ↑ (Ingelesez) "Marie Curie and the radioactivity, The 1903 Nobel Prize in Physics". nobelprize.org.
6. ↑ (Ingelesez) "The Genius of Marie Curie: The Woman Who Lit Up the World". YouTuben, BBC dokumentala..