Parisko Komuna

Parisko Komuna
Barrikada bat Rue Voltairen, Aste Odoltsuan armadak bereganatu ostean
Data	1871ko martxoaren 18 - maiatzaren 28
Lekua	Paris
Koordenatuak	48°51′25″N 2°21′05″E / 48.85694°N 2.35139°E / 48.85694; 2.35139
Emaitza	Matxinada ezeztatua
Gudulariak
Frantziako Hirugarren Errepublika Communard-ak Guardia Nazionala
Buruzagiak
Patrice de MacMahon Louis Charles Delescluze † Jarosław Dąbrowski †
Indarra
170.000[1] Paperaren gainean, 200.000. Errealitatean, 25.000 eta 50.000 artean[2].
Galerak
877 hildako, 6.454 zauritu eta 183 desagertu[3] 6.667 hildako eta lurperatu[4]. Estimazioen arabera 10.000[5] eta 20.000 hildako artean[6].

Parisko Komuna (frantsesez: La Commune de Paris, /la kɔ'myn də pa'ʁi/) 1871ko martxoaren 18tik maiatzaren 28ra arte Parisen agintea izan zuen gobernu iraultzaile eta sozialista erradikala izan zen. Napoleon III.a enperadoreak 1870eko irailean izan zuen porrotaren ostean, Frantziako Bigarren Inperioaren gainbehera etorri zen. Momentu horretan Frantziako Hirugarren Errepublika eratu zen, Prusiarekin gerran zegoena. Prusiak hilabeteko setioa egin zion Parisi. Langile-klasearen gune garrantzitsua zen Frantziako hiriburua momentuan, eta hiriaren defentsa erradikalizatutako Frantziako Guardia Nazionalaren esku zegoen, Frantziako Armadaren esku egon beharrean. 1871n Adolphe Thiers, Frantziako gobernu nazionalaren buru berriak, armistizioa sinatu zuen Prusiarekin: Armada armagabetu zuen, baina ez Guardia Nazionala.

Komunako Guardia Nazionaleko soldaduek Frantziako armadako bi jeneral hil zituzten, eta Komunak Frantziako gobernuaren autoritatea onartzeari uko egin zion. Armadak Komuna deuseztatu zuen "La semaine sanglante"an ("Aste Odoltsua") zehar, 1871ko maiatzaren 21ean hasita^[7].

Komunan zehar izandako politiken eztabaidek eta gertakariek garrantzia handia izan zuten garaiko emantzipazioaren aldeko hainbat pentsalari eta eta ekintzailerentzat, besteak beste Louise Michel, Élisée Reclus, Elisabeth Dmitrieff, Prosper-Olivier Lissagaray edo Karl Marx.

1. ↑ «Les aspects militaires de la Commune par le colonel Rol-Tanguy» www.commune1871.org (Noiz kontsultatua: 2018-03-18).
2. ↑ ...), Milza, Pierre, (1932-. (impr. 2009). "L'année terrible". [2, La Commune. ] Perrin ISBN 9782262030735. PMC 495366340..
3. ↑ «HUGO : la commune - Sénat» www.senat.fr (Noiz kontsultatua: 2018-03-18).
4. ↑ TOMBS, ROBERT. (2012). «HOW BLOODY WAS LA SEMAINE SANGLANTE OF 1871? A REVISION» The Historical Journal 55 (3): 679–704. (Noiz kontsultatua: 2018-03-18).
5. ↑ Jacques., Rougerie,. (2013). La Commune de 1871. (5e éd. mise à jour. argitaraldia) Presses universitaires de France ISBN 9782130620785. PMC 869793104..
6. ↑ Lissagaray, Prosper-Olivier (1838-1901) Auteur du texte. (1896). Histoire de la commune de 1871 / par Lissagaray. E. Dentu (Noiz kontsultatua: 2018-03-18).
7. ↑ Robert., Tombs,. (1981). The war against Paris, 1871. Cambridge University Press ISBN 9780521287845. PMC 8107329..