Seul

Seul 서울 서울
national capital (en)
Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Hego Korea
Probintzia	Sudogwon
Banaketa administratiboa	25 barruti
Alkatea	Oh Se-hoon
Izen ofiziala	서울특별시
Jatorrizko izena	서울
Herriburua	Jung District (en)
Geografia
Koordenatuak	37°34′N 126°59′E / 37.56°N 126.99°E / 37.56; 126.99
Azalera	605,25 km²
Altuera	38 m
Mugakideak	Gyeonggi eta Incheon
Demografia
Biztanleria	9.668.465 (2020) −138.073 (2018)
Metropolia	25,600,000 (2.017)
Dentsitatea	15.974 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1395eko ekainaren 6a
Ordu eremua	UTC+09:00
Hiri senidetuak	San Frantzisko, Kairo, Jakarta, New Delhi, Taipei, Ankara, Guam, Teheran, Bogota, Tokio, Mosku, Sydney, Pekin, Ulan Bator, Hanoi, Varsovia, Astana, Atenas, Washington, Bangkok, Tirana, São Paulo, Delhi, Buenos Aires, Mexiko Hiria, Rio de Janeiro, Honolulu konderria, Paris, Erroma, New York, Honolulu, Bandung eta Kiev
Hizkuntza ofiziala	koreera
http://english.seoul.go.kr

Seul^[1][2] (koreeraz: 서울), izen ofiziala Seul metropoli hiri berezia (koreeraz: 서울특별시), Hego Koreako hiriburua da 1948an errepublika hau sortu zenetik; Koreako hiriburu historikoa duela 600 urte baino gehiagotik, eta Koreako penintsulako hiririk jendetsuena. 2017an, 10.178.395 biztanle zituen;^[3] Incheon hiria eta Gyeonggi probintzia ere hartzen dituen metropoli eremuan, berriz, 25.600.000 pertsona bizi ziren. 2022an, munduko seigarren metropoli-ekonomiarik handiena bihurtu zen Tokio, New York, Los Angeles, Londres eta Parisen atzetik^[4], eta Hego Koreako biztanleriaren erdia baino gehiago hartzen du. Seulgo populazioa gehienez 10 milioi baino zertxobait gehiagora iritsi zen arren, 2014tik pixkanaka jaitsi egin da, eta 2024an 9,61 milioi biztanle izatera iritsi da^[5]. Seul Hego Koreako Gobernuaren egoitza da, eta Hego Koreako merkataritza, finantza, administrazio eta kultura gune nagusia.

Seul, Asiako hiririk bizigarrien gisa hartua izan zen, munduko bigarren bizi-kalitaterik onenarekin 2015ean Arkadisen arabera eta 40.000 dolar inguruko BPG per capita. 15 enpresa Fortune Global 500 zerrendan daude, hala nola Samsung^[6], LG eta Hyundai industria erraldoiek, zeinak Seul hiriburuaren eremuan duten egoitza; zentro teknologiko garrantzitsuak ditu, esaterako, Gangnam eta Digital Media City^[7]. Gertaera garrantzitsuak hartu izan ditu hiriak, hala nola 1986ko Asiako Jokoak, 1988ko Udako Olinpiar Jokoak eta 2010eko Seulgo G-20 Gailurra, baita 2002ko Munduko Futbol Kopako hiru partida ere.

Hiria geografikoki lur menditsu eta malkartsu batean kokatuta dago; Bukhansan iparraldean dago bi Koreak banatzen dituen eremu desmilitarizatutik 50 bat kilometrora, eta estatuaren barruan unitate administratibo propioa osatzen du. Han ibaiak zeharkatzen du. UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatutako bost leku daude: Changdeokgung, Hwaseong-eko gotorlekua, Jongmyo, Namhansanseong eta Joseon dinastiaren errege hilobiak.​ Gainera, Seulek garapen arkitektoniko modernoa bizi izan du leku enblematikoekin: N Seul Dorrea, 63 eraikina, Lotte World Dorrea, Dongdaemuneko Diseinuaren plaza, Lotte World, Merkataritza Dorrea, COEX, IFC Seul eta Parc1. Seul diseinuaren munduko hiriburu izendatu zuten 2010ean​, eta K-popa eta Olatu korearra nazioartean ospea izatera bultzatu dituzten musikaren, entretenimenduaren eta kulturaren industrien zentro nazionala izan da.

Gaur egun, Hego Koreako hiriburua hiri globaltzat hartzen da, Han ibaiaren miraria izenez ezagutzen den hazkunde ekonomikoaren eztandaren emaitza, gerrak suntsitutako hiria berreskuratu zuena. Munduko laugarren metropoli-ekonomia da; 779.300 milioi dolarreko BPGarekin, Tokio, New York eta Los Angelesen atzetik^[8][9].

1. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
2. ↑ Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-11).
3. ↑ Seoul: City Overview. english.seoul.go.kr (Noiz kontsultatua: 2018-4-13).
4. ↑ World’s Richest Cities by GDP (Nominal)
5. ↑ City Overview – Seúl
6. ↑ Samsung Electronics Fortune, 2014-10-14
7. ↑ Tech capitals of the world 2009-06-15
8. ↑ Richest City in the World 2024
9. ↑ 10 Wealthiest Cities in the World in 2024: It’s Not New York or London at the Top Finances Online.com