Tomas Moro

Tomas Moro
	; Irudi gehiago
6. Lord kantzeler
; 5. Lancaster Dukerriko kantzeler
4. Komunen Ganberako presidentea
3. Member of the 1523 Parliament (en)
1. Member of the 1504 Parliament (en)
2. Member of the 1510 Parliament (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Thomas More
Jaiotza	Londres, 1478ko otsailaren 7a
Herrialdea	Ingalaterrako Erresuma
Heriotza	Tower Hill (en) , 1535eko uztailaren 6a (57 urte)
Hobiratze lekua	Church of St Peter ad Vincula, Tower Hamlets (en) ; St. Dunstan's, Canterbury (en) ; Chelsea Old Church (en)
Heriotza modua	heriotza zigorra: burugabetzea
Familia
Aita	John More
Ama	Agnes Graunger
Ezkontidea(k)	Alice More (en) 1535); Jane More (en) (1505 - 1511)
Seme-alabak	ikusi Margaret Roper; Elizabeth Dauncey (en) ; Cecily Heron (née More) (en) ; John More II (en) ; Margaret Clement (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Elizabeth More (en) ;
Familia	ikusi Edward More (biloba);
Hezkuntza
Heziketa	Lincoln's Inn ; Magdalen College School (en)
Hizkuntzak	ingelesa; latina; antzinako greziera; italiera
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, historialaria, teologoa, politikaria, poeta, estatu-politikaria, eleberrigilea, legelari-poeta, epailea, diplomazialaria eta idazlea
Lantokia(k)	Londres
Lan nabarmenak	ikusi Utopia; Responsio ad Lutherum (en) ; A Dialogue of Comfort Against Tribulation (en) ;
Genero artistikoa	satira
Santutegia
	Ekainaren 22 eta Uztailaren 6
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Erlijio-ordena	Third Order of Saint Francis (en)

Tomas Moro (ingelesez: Thomas More; latinez: Thomas Morus; katolikoek eta anglikanoek San Tomas Moro^[1] (Londres, 1478ko otsailaren 7a – 1535eko uztailaren 6) ingeles pentsalari, teologo, politiko, humanista eta idazle izateaz gain, poeta, itzultzaile, Henrike VIII.aren lord kantziler, lege-irakasle, negozio zibilen epaile eta abokatu ere izan zen. Bere lanik ezagunena Utopia da eta bertan, izen bereko irla bateko nazio batean finkaturiko gizarte ideal baten antolaketa adieraztea du helburu. Gainera, Moro Erreforma protestantearen aurkari garrantzitsu izan zen, bereziki, Martín Luterorena eta William Tyndalerena.

1535ean, Henrike VIII.a erregearen aginduz epaitu zuten, eta traizio egitea leporatu zioten, batetik, zin-egite antipapista ez egiteagatik Eliza anglikanoaren sorreraren aurrean, bestetik, Aragoiko Katalina erreginarekiko dibortzioari aurka egiteagatik eta, azkenik, Gorentasun Akta ez onartzeagatik, zeinak erregea Eliza berriaren buru zela deklaratzen zuen. Errudun deklaratu zuten eta heriotza-zigorra jaso zuen. Londresko Dorrean egon zen gatibu, urte horretako uztailaren 6an lepoa moztu zioten arte. Eliza katolikoak Moro 1886an beatifikatu zuen eta 1935ean kanonizatu zuen, Juan Fisherrekin batera, santutzat eta martiritzat jotzen baitu. Bestalde, Eliza anglikanoak Erreforma protestantearen martiri gisa aintzatesten du, eta 1980an santu eta heroi kristauen zerrendan sartu zuen.^[2]

Londresko (Ingalaterra) bihotzean jaio zen, Milk Streeteko etxean, 1478ko otsailaren 7an.^[3] Agnes Moreren (ezkongabetan, Graunger) eta legelari eta, ondoren, kuria errealeko zaldun eta epaile izendatutako, John More, Lincoln's Inn maiordomoaren (Londres hiriko lau abokatu-elkargoetako bat) seme zaharrena izan zen. 1486an, doakoa zen Londresko gramatika-eskola ezagun bakarrean, hain zuzen, San Antonioko Eskola zaharrean (Saint Anthony's School) lehen hezkuntzako bost urte eman ondoren, familia aberatsen ohiturari jarraituz, Lambeth jauregira eraman zuten. Han, John Mortonen, hau da, Canterburyko artzapezpikuaren eta Ingalaterrako Lord Kantzilerraren morroi izan zen.

Kardenala humanismo errenazentista berriaren defendatzaile sutsua zen, eta estimu handia izan zuen Moro gaztearekiko. Bere ahalmen intelektuala garatuko zuelakoan, Mortonek iradoki zuen 1492an, Tomas Moro (ordurako hamalau urte zituena) Oxfordeko Unibertsitateko Canterbury Collegen sartzea. Bi urte eman zituen bertan, doktrina eskolastikoa ikasten eta haren erretorika hobetzen. Thomas Linacre eta William Grocyn humanista ingelesen ikasle izan zen. Hala ere, bi urte geroago, Morok graduatu gabe alde egin zuen Oxfordetik. Aitak bultzatuta, 1494an legelaritza ikasi zuen Londresko New Innen eta, ondoren, aitak lan egin zuen Lincoln's Inn erakundean. 1496an abokatu lanean hasi zen epaitegietan. Lehen hezkuntzako ikasketetan ikasi zituen ingelesa eta latinaz gain, ziurrenik, garai hartan ikasi zuen frantsesa, Ingalaterrako justizia-gorteetarako eta lan diplomatikorako beharrezkoa baitzen.

1497. urtearen inguruan, poesiak idazten hasi zen, nolabaiteko ospea eta onarpena eman zion ironiarekin. Garai horretan, Errenazimentuko aitzindariekin topo egin zuen, besteak beste, lagun izan zuen Rotterdameko Erasmo eta John Skelton ezagutu zituen.

1501 inguruan San Frantziskoren Hirugarren Ordenean sartu zen eta laikoki bizi izan zen komentu kartusiar batean 1504 arte. Han erlijio-ikasketak egin zituen. 1501 inguruan, greziar epigramak latinera itzuli zituen, eta De civitate Dei, Hiponako San Agustinena aztertu zuen. Humanista ingelesei esker izan zuen harremana Italiarekin. Giovanni Pico della Mirandolaren biografia baten itzulpena egin ondoren, zeina bere iloba Gianfranceskok idatzi zuen (1510ean argitaratua), pertsonalki hartu zuen lanaren sentimenduarekin liluratuta geratu zen, eta sentimendu horrek bere bizitzaren ibilbidea behin betiko bideratu zuen. 1504an Parlamentuko kide izendatu zuten arte bere bizitza aszetikoa alboratu zuen arren, Morok ez zituen inoiz penitentzia-egintza batzuk ahaztu, bizitza osoan izan zuen zilizio bat hankan eta, noizean behin, zigortzea praktikatuz.

↑ «The Center for Thomas More Studies: Canonization of Thomas More» www.thomasmorestudies.org.
↑ «Holy Days» Worship — The Calendar (The Church of England).
↑ Copia archivada. .

[1] «The Center for Thomas More Studies: Canonization of Thomas More» www.thomasmorestudies.org.

[2] «Holy Days» Worship — The Calendar (The Church of England).

[3] Copia archivada. .

[1]

[2]

[3]