Back WikiLeaks Afrikaans WikiLeaks ALS ويكيليكس Arabic ويكيليكيس ARZ WikiLeaks AST WikiLeaks Azerbaijani WikiLeaks Bashkir WikiLeaks BAR WikiLeaks BCL WikiLeaks Byelorussian

WikiLeaks

WikiLeaks
Datuak
Motanazioarteko erakundea eta whistleblower platform (en) Itzuli
HerrialdeaAustralia
Erabilitako hizkuntzaingeles
Historia
Sorrera2006ko urriaren 4a
Sortzailea
Jasotako sariak
José Couso award  (2011)
Walkley Award for Most Outstanding Contribution to Journalism
webgune ofiziala
IMDB: co0452589 Facebook: wikileaks Twitter: wikileaks Edit the value on Wikidata

WikiLeaks irabazi asmorik gabeko komunikabide eta erakunde mediatiko bat da. Australiako editore, erredaktore eta aktibista den Julian Assangek sortu zuen 2006an. Erakundea, nagusiki, dohaintzen bidez eta beste komunikabide batzuekin duen elkarlanari esker finantzatzen da. Ezaguna da iturri anonimoen bidez jasotako dokumentu sailkatuak argitaratu izanagatik. Erakundean duen inplikazioagatik, Assange gaur egun Ameriketako Estatu Batuetara (AEB) estraditatua izateko eskaeraren kontra borrokatzen ari da. Hori dela eta, Wikileaksen zuzendaritza Kristinn Hrafnsson-i utzi zion eta 2018ko irailetik bera da erredakzio-buru.[1]

Erakundearen webgunean adierazten da hamar milioi dokumentu eta analisi baino gehiago argitaratu dituztela. Argitalpen berriena 2021ekoa da, eta jatorrizko dokumentuen azken argitalpena 2019koa. Hala ere, 2022ko azarotik erakundearen webguneko dokumentu asko ezin dira eskuratu.[2]

Hainbat gobernuk egindako giza eskubideen eta libertate zibilen urraketa larriak argitara ematen lagundu du WikiLeaksek. Zehazki, 2007ko uztailaren 12an Bagdaden egindako aireko erasoaren irudiak argitaratu zituen, «Hilketa kolaterala» izenburupean. Eraso horretan, AEBetako helikoptero baten tripulazioak Reuters agentziako zenbait kazetari irakiar eta hainbat zibil erail zituen. Beste filtrazio batzuk ere argitaratu ditu erakundeak, besteak beste, AEBko telegramen publikazioa, Siriako (Syria Files)[3][4] eta Turkiako gobernuen[5][6] mezu elektronikoak, eta Kenyan eta Samherji enpresan gertatutako ustelkeria ezagutarazi zuten dokumentuak.

Horrez gain, CIAk gerra informatikorako (ingelesez, cyberwar) eta kontrol elektronikorako sortutako tresnei buruzko berriak argitaratu ditu (Vault 7 dokumentuak), baita AEBko Segurtasun Agentzia Nazionalak Frantziako hainbat presidente kontrolatu izanari buruzko informazioa ere.[7][8] 2016ko AEBko hauteskunde presidentzialetan AEBko Demokraten Batzorde Nazionalaren (DNC) eta Hillary Clintonen kanpaina zuzendariaren mezu elektronikoak argitaratu zituen, hauteskunde primarioetan DNCk Clintonen kanpainaren alde jokatu zuela eta Bernie Sandersen kanpaina ahultzen saiatu zela erakutsiz. Horrek DNCko presidentearen dimisioa eragin zuen eta Clintonen kanpainari kalte nabarmena eragin zion.[9][10]

Gardentasuna areagotzeagatik, prentsa askatasunari laguntzeagatik eta erakunde boteretsuei aurre egiteagatik goraipatua izan den arren, WikiLeaks-ek kritikak ere jaso ditu, edukiak behar bezala ez zaintzeagatik eta pertsonen pribatutasuna urratzeagatik. Informazio pertsonal sentikorra argitara eman izana leporatu diote, hala nola, AEBko Gizarte Segurantzako zenbakiak, historia klinikoa, kreditu-txartelen zenbakiak eta suizidio saiakerei buruzko xehetasunak.[11][12] Clintonen kontrako eta Trumpen aldeko aurreiritziak izatea ere leporatu diote, eta baita Errusiako Gobernuarekin lotura izatea ere, filtrazioak salerostea eta barne-gardentasun falta izatea. Vault 7 dokumentuak argitaratu ondoren, CIAk «estatukoa ez den inteligentzia zerbitzu oldarkor» gisa definitu zuen WikiLeaks.[13]

  1. ↑ Arzallus Alustiza, Eneritz. (2019-04-30). «WikiLeaks auzia: kazetaritza erradikalaren aurka» Argia (Noiz kontsultatua: 2023-12-30).
  2. ↑ «Latest Wikileaks Dump Sheds New Light on Erdogan’s Power In Turkey – Foreign Policy» web.archive.org 2019-05-03 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  3. ↑ «Syria files: Wikileaks releases 2m 'embarrassing' emails - BBC News» web.archive.org 2022-07-22 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  4. ↑ «WikiLeaks Announces Massive Release With The 'Syria Files': 2.4 Million Emails From Syrian Officials And Companies - Forbes» web.archive.org 2012-07-10 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  5. ↑ «President Erdogan emails: What is in the Wikileaks release about Turkey's government? | The Independent» web.archive.org 2019-04-22 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  6. ↑ «Latest Wikileaks Dump Sheds New Light on Erdogan’s Power In Turkey – Foreign Policy» web.archive.org 2019-05-03 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  7. ↑ «NSA spied on French presidents: WikiLeaks - Reuters» web.archive.org 2019-04-21 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  8. ↑ «Hollande Condemns Spying by U.S., but Not Too Harshly - The New York Times» web.archive.org 2019-04-21 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  9. ↑ (Ingelesez) Why it’s entirely predictable that Hillary Clinton’s emails are back in the news. The Washington Post.
  10. ↑ «Snowden and WikiLeaks clash over leaked Democratic Party emails - The Washington Post» web.archive.org 2016-08-22 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  11. ↑ (Ingelesez) Why Wikileaks Is Losing Its Friends. Bloomberg.
  12. ↑ «Private lives are exposed as WikiLeaks spills its secrets» web.archive.org 2017-01-07 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).
  13. ↑ (Ingelesez) «U.S. prosecution of alleged WikiLeaks 'Vault 7' source hits multiple roadblocks» Yahoo News 2021-10-06 (Noiz kontsultatua: 2024-07-24).

Rich TVX News Network Site

Rich TVX News Network Info

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search