Fallibilismus

Fallibilismus est doctrina epistemologica eorum qui fieri putant posse, ut quaelibet opinio vel theoria, si accuratius spectata sit, falsa inveniatur. Fallibilismo varii sunt intellectus, sed hoc saltem dici posse videtur: fallibilistas semper ad novum testimonium, etiam si cum prioribus discrepet opinionibus, apertos esse. Nam propositio, quae hodie iusta et probabilis videtur, novis argumentis aut nova experientia denuo iudicari vel refelli potest. Appellatio fallibilismi in philosophiam delata est a Carolo Sanders Peirce (1839-1914) qui fallibilism(um) ab adiectivo mediaevali fallibilis (fere 'caducus, errans, labilis') duxit atque ita definivit:

Fallibilismus docet scientiam nostram numquam absolutam esse sed semper tamquam natare in continuatione incerti et indeterminati.

• Fallibilism is the doctrine that our knowledge is never absolute but always swims, as it were, in a continuum of uncertainty and of indeterminacy.^[1]

Constat iam Pyrrhonem scepticum fallibilismum quendam professum esse, sed fallibilistae hodie omnium opinionum fallibilitate non utuntur ad omnem scientiam in dubium vocandam. Itaque non tranquillitatem animi sed epistemologiam in condicionibus mundi positam sectantur. Fallibilismus Peirceanus, quippe qui realismum scientificum profiteatur, re vera contrarius Pyrrhonismo est. David Hume more fallibilistico inductionem reprehendebat. Putabat enim quamlibet propositionem universalem refelli posse, quod generalizatio inductiva nulla celsiore ratione quam consuetudine usu et repetitione nata obtineri possit.