Universum

-2 Latinitas huius rei dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.

Universum vel adeo rerum universitas plerumque omnia quae exstant habetur,^[1]^[2]^[3] praecipue omnium spatii et temporis^[4] atque eorum rerum contentarum,^[5] inter quas planetae, stellae, galaxiae, aliaeque formae materiae et energiae.^[6]^[7] Theoria immanis diruptionis est pervulgata universi descriptio cosmologica. Secundum hanc opinionem, spatium et tempus abhinc annorum 13.787 ± 0.02 billiones una fiebant,^[8] atque universum iam continenter expanditur. Spatialis omnis universi magnitudo, cum iam ignota sit,^[9] diametrum plus quam 23 trillionum annorum luce mensorum secundum aequationem inflationis cosmicae habere debet,^[10] et magnitudo quoque universi observati decerni potest, cuius diametrum hodie est 93 fere billiones annorum luce mensorum.

Exempla mundi prima cosmologica ab antiquis philosophis Graecis et Indis exculta sunt et geocentrica, in mediam Terram collocantes. Saeculis accuratius observationes astronomicae Nicolaum Copernicum duxit ad exemplar heliocentricum cum Sole in medio Systemate Solari evolvendum. Isaacus Newtonus in explicanda lege gravitatis universalis opus Copernici aedificavit, necnon leges Ioannis Kepleri motuum planetarum et observationes a Tycho Brahe.

Praeterea emendationes observationales ad effectum perducunt Solem unum esse centum miliardum stellarum in via lactea, quae est una paucorum centum miliarda galaxiarum in universo. Multae stellae in via galaxia habent planetas. In maximis scalae galaxiae aequaliter et in omnes partes distribuuntur, significantes universum nec extremam nec centrum habere. In squamis minoribus, galaxia in racemos et superclusteria distribuuntur, quae filamenta immensa faciunt et spatio evacuat, immensam spumam similem structuram efficiunt. Inventiones in saeculo XX primo suggesserunt mundum incohasse et spatium dilatatum esse ab illo tempore in dies augente.

Secundum theoriam immanis diruptionis, vis et materia initio praesentes minus densae factae sunt sicut universum dilatatum est. Post dilatationem acceleratam initialem vocavit epocham inflationem circa 10−32 secundos, et separationem quattuor virium fundamentalium notarum, mundus paulatim refrigeratus est et dilatari pergit, primas particulas subatomicas et simplices atomos formare permittens. Materia obscura gradatim colligebatur, structuram filamentis spumeam efformans et sub influxu gravitatis evacuabat. Nubes ingentes hydrogenii et helii paulatim trahebantur ad loca ubi materia obscura densissima erat, primas galaxias, stellas, et omnia quae hodie videri possunt efformabant.

Ex consideratione motus galaxiarum, compertum est mundum multo plus materiae continere, quam ab objectis visibilibus reputari; stellae, galaxies, nebulas et gasium interstellare. Res visa haec res obscurae cognoscitur (significat obscurum esse amplis testimoniis indirectis validis quod exsistit, sed nondum eam directe deprehendimus). Exemplar CDM^? est amplissimum exemplar universi acceptum. Admonet circiter 69.2% ± 1.2% massae et industriae in universo esse constantem cosmologicum (vel, in extensionibus ad ΛCDM,^? alias formas energiae obscurae, sicut campum scalarem) quae praesentis momenti est. Dilatatio spatii et circiter 25.8% ± 1.1% materia obscura est. Materia igitur ordinaria ('baryonica') tantum est 4.84% ± 0.1% universi corporis. Stellae, planetae, et nubes gasium visibiles circiter 6 centesimas materiae communis tantum formant.

↑ Webster's New World College Dictionary. Wiley Publishing, Inc.. 2010
↑ "Dictionary.com" .
↑ "Merriam-Webster Dictionary" .
↑ Secundum physicam hodiernam, praecipue theoriam relativitatis, spatium et tempus modo continui spatio-temporalis per se coniunguntur.
↑ Zeilik, Michael; Gregory, Stephen A. (1998). Introductory Astronomy & Astrophysics (quarta ed.). Saunders College Publishing. ISBN 978-0-03-006228-5 .
↑ The American Heritage Dictionary of the English Language (quarta ed.). Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. 2010 .
↑ Cambridge Advanced Learner's Dictionary .
↑ Planck Collaboration (2016). "Planck 2015 results. XIII. Cosmological parameters". Astronomy & Astrophysics 594: A13, Table 4. arXiv:1502.01589
↑ Greene, Brian (2011). The Hidden Reality. Alfred A. Knopf .
↑ Siegel, Ethan (14 Iulii 2018). "Ask Ethan: How Large Is The Entire, Unobservable Universe?". Forbes .

[1] Webster's New World College Dictionary. Wiley Publishing, Inc.. 2010

[2] "Dictionary.com" .

[3] "Merriam-Webster Dictionary" .

[4] Secundum physicam hodiernam, praecipue theoriam relativitatis, spatium et tempus modo continui spatio-temporalis per se coniunguntur.

[Zeilik1998-5] Zeilik, Michael; Gregory, Stephen A. (1998). Introductory Astronomy & Astrophysics (quarta ed.). Saunders College Publishing. ISBN 978-0-03-006228-5 .

[6] The American Heritage Dictionary of the English Language (quarta ed.). Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. 2010 .

[7] Cambridge Advanced Learner's Dictionary .

[Planck_2015-8] Planck Collaboration (2016). "Planck 2015 results. XIII. Cosmological parameters". Astronomy & Astrophysics 594: A13, Table 4. arXiv:1502.01589

[Brian_Greene_2011-9] Greene, Brian (2011). The Hidden Reality. Alfred A. Knopf .

[10] Siegel, Ethan (14 Iulii 2018). "Ask Ethan: How Large Is The Entire, Unobservable Universe?". Forbes .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]