Kadazan

Kadazan

Bobohizan Kadazan berpakaian tradisi Kadazan Penampang
Kawasan ramai penduduk
Malaysia: (Sabah,Labuan)
Bahasa
Kadazan, Melayu, Inggeris
Agama
Kristian, Islam, Momolianisme
Kumpulan etnik berkaitan
Kadazan-Dusun, Dayak, Murut, Lundayeh / Lun Bawang, Rungus, Orang Dusun, Orang Sungai, Idahan

Kadazan atau dikenali juga sebagai Tuhun Kadazan yang bermaksud "Orang Kadazan" dalam bahasa Kadazan ialah sebuah kelompok etnik Bumiputera di Negeri Sabah dalam negara Malaysia. Kumpulan etnik ini menetap di kawasan tanah datar dalam Bahagian Pantai Barat Sabah iatu spesifiknya di Daerah Penampang dan Daerah Papar serta Daerah Membakut dalam Bahagian Pedalaman dengan populasi seramai 220,000 orang pada 2018. Pesta Kaamatan adalah perayaan tahunan yang disambut oleh Orang Kadazan pada setiap bulan Mei. Orang Kadazan bertutur dalam Bahasa Kadazan iatu salah satu bahasa Austronesia dalam keluarga Dusunik. Nama "Kadazan" bermaksud "anak negeri" dalam Bahasa Kadazan.

Salah satu tarian ikonik Negeri Sabah iatu Sumazau adalah tarian tradisional etnik Kadazan dari Penampang. Kadazan juga terkenal dengan sejenis makanan tradisional seakan-akan sushi iatu Hinava.

Bahasa Kadazan atau "Coastal Kadazan" tergolong dalam keluarga Dusunik. Bahasa ini unik kerana merupakan salah satu daripada hanya tiga bahasa Austronesia yang bercirikan konsonan /z/ dan /v/ selain bahasa Tsou di Taiwan dan bahasa Malagasy di Madagascar. Pada hari ini terdapat tiga dialek dalam bahasa Kadazan iatu Kadazan Penampang, Kadazan Papar dan Kadazan Membakut. Dialek Penampang dan Papar adalah mirip namun Dialek Membakut agak berbeza kerana ia adalah bahasa Kwijau yang terKadazanisasi. Dialek Penampang sering digunakan sebagai dialek pertuturan antara-dialek Kadazan dan digunapakai dalam Segmen Bahasa Kadazan, siaran radio Sabah Vfm.

Kadazan sangat berkait rapat dari segi bahasa dan budaya dengan etnik Dusun. Bahasa Kadazan dan Bahasa Dusun yang "mutually-inteligible" (saling memahami antara bahasa) tergolong dalam keluarga bahasa Dusunik. Seperti juga orang Dusun, orang Kadazan juga percaya nenek moyang mereka berasal dari penempatan Nunuk Ragang. Gabungan etnik Kadazan dan Dusun membentuk Kadazandusun iatu bangsa bumiputera terbesar di Negeri Sabah. Etnik Rungus dan Orang Sungai juga tergolong dalam Kadazandusun. Pemimpin bangsa Kadazandusun dikenali sebagai Huguan Siou yang bermaksud "pemimpin berani" dalam bahasa Kadazan. Huguan Siou yang pertama (1960-1976) ialah Tun Mohammad Fuad Stephens, seorang berbangsa Kadazan-Australia yang lahir di Kudat semasa zaman pemerintahan SBUB di Borneo Utara. Persatuan Kebudayaan Kadazan Dusun atau Kadazan Dusun Cultural Association (KDCA) telah ditubuhkan pada tahun 1963 oleh pemimpin-pemimpin Kadazan di Penampang untuk memelihara budaya dan tradisi orang Kadazan. Hongkod Koisaan iatu pusat kebudayaan Kadazandusun dan pentadbiran KDCA terletak di Penampang (berdekatan ibu negeri Sabah Kota Kinabalu) iatu satu-satunya daerah yang majoriti penduduknya berbangsa Kadazan.

Pada hari ini majoriti Orang Kadazan beragama Kristian Katolik. Ada juga yang beragama Islam dan yang masih menganut agama tradisional Kadazandusun iatu Momolianisme. Bobohizan adalah bomoh kaum Kadazan. Kadazan adalah kaum peribumi yang terawal menerima agama Kristian melalui usaha paderi-paderi Katolik dari Mill Hill Mission pada awal zaman pemerintahan SBBU. Gereja St. Michael, Penampang yang mula dibina pada tahun 1890 sebagai tempat ibadat orang-orang Kadazan Penampang yang memeluk agama Kristian merupakan gereja kedua tertua di Sabah.

Sebelum kedatangan British, Orang Kadazan adalah salah satu kaum peribumi Borneo yang mengamalkan adat mengayau atau pemburuan kepala. Salah satu legenda pemburu kepala Kadazan yang paling terkenal ialah Monsopiad. Tengkorak-tengkorak yang diperolehi oleh beliau masih ada pada hari ini dan dipamerkan di Kampung Kebudayaan Monsopiad yang terletak di Kampung Kuai Kandazon Penampang.