Ascomyceten

Ascomyceten Fossiel voorkomen: Vroeg-Devoon[1] – heden
Houtknotszwam (Xylaria polymorpha)
Taxonomische indeling
Rijk: Fungi (Schimmels)
Stam
Ascomycota Cavalier-Smith (1998)
Groot takmos (Ramalina fraxinea) met apotheciën
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Ascomyceten op Wikispecies
Portaal    Biologie Schimmels

Ascomyceten (Ascomycota), ook wel zakjeszwammen genoemd, zijn een stam in het rijk der schimmels. De ascomyceten vormen een grote groep met meer dan 64.000 beschreven soorten.^[2][3] Ze danken de naam zakjeszwammen aan de sporenzakjes ('ascus', meervoud 'asci'), de karakteristieke voortplantingsstructuren die microscopisch waarneembaar zijn. Veel bekende schimmels, waaronder de gisten en de korstmossen, worden tot deze groep gerekend, evenals enkele eetbare paddenstoelen, zoals morieljes en truffels.

Zakjeszwammen hebben zich naar alle waarschijnlijkheid ontwikkeld als zustergroep van de steeltjeszwammen (Basidiomycota) en vormen nu samen daarmee het onderrijk Dikarya.^[4] Een belangrijk verschil tussen de twee groepen is dat bij een zakjeszwam sporen inwendig gevormd worden in een sporenzakje en bij een steeltjeszwam sporen uitwendig gevormd worden aan een specifieke cel (basidium).

Vroeger werden schimmels waarvan alleen het ongeslachtelijke stadium (het anamorfe stadium) bekend is in een restgroep ingedeeld, de Deuteromycota. Inmiddels kan de meerderheid van deze schimmels op grond van moleculairgenetische gegevens tot de zakjeszwammen gerekend worden.

Zakjeszwammen spelen een belangrijke rol in veel ecosystemen, bijvoorbeeld als mycobiont (schimmelpartner) in korstmossen, endofyten en mycorrhizas, en bovendien als reducent. De vruchtlichamen van zakjeszwammen vormen voedsel voor verschillende dieren, van insecten en slakken tot knaagdieren en grote zoogdieren als reeën en wilde zwijnen. Ook zijn er zakjeszwammen die parasiteren op andere schimmels. Zo parasiteert Eudarluca caricis onder andere op Pucciniaceae-soorten.^[5]

Zakjeszwammen zijn ook voor de mens van grote betekenis. In negatieve zin doordat ze verantwoordelijk zijn voor talrijke ziektes bij mensen, huisdieren en cultuurgewassen. In positieve zin omdat ze een belangrijke rol spelen bij de bereiding van levensmiddelen als kaas, brood, bier en wijn, en omdat ze van grote waarde zijn voor de productie van medicijnen. Zo heeft het antibioticum penicilline, dat geproduceerd wordt uit Penicillium chrysogenum, in de tweede helft van de twintigste eeuw geleid tot een omwenteling in de bestrijding van bacteriële infectieziekten.

1. ↑ (en) Beimforde C, Feldberg K, Nylinder S, et al. (2014). Estimating the Phanerozoic history of the Ascomycota lineages: Combining fossil and molecular data. Molecular Phylogenetics and Evolution 78: 386-398. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.04.024S.
2. ↑ (en) Holt, J.R.; C.A. Iudica, Description of the phylum Ascomycota. Diversity of Life (2013). Gearchiveerd op 9 januari 2022. Geraadpleegd op 2016.
3. ↑ (en) Chapman, A.D. (2006). Numbers of Living Species in Australia and the World. Australian Govt., Dept. of the Environment and Heritage, Canberra, p.51. ISBN 978-0-642-56849-6. Gearchiveerd op 31 augustus 2021.
4. ↑ (en) Adle, Sina M., Simpson, Alastair G.B. & vele anderen (28 september 2012). The Revised Classification of Eukaryotes. Gearchiveerd op 22 september 2017. Journal of Eukaryotic Microbiology 59 (5): p.444, 450. DOI:10.1111/j.1550-7408.2012.00644.x.
5. ↑ Eudarluca caricis Plantparasieten van Europa