Freelance

Freelance (uit Middelengels, free lance, een ongebonden ridder of knecht) is een in het arbeidsrecht veel gebruikte term die niet in de wet voorkomt maar waarmee gedoeld wordt op het verrichten van arbeid zonder vaste dienstbetrekking.^[1] Hoewel het Burgerlijk wetboek geen bijzondere overeenkomst of contracttype met deze naam bevat, wordt voor beoordeling van de rechtspositie van de betreffende persoon wel getoetst aan kenmerken uit de wet. Of de werkverhouding al dan niet beschouwd moet worden als een freelance contract, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval.

Gevolg van werken zonder vaste dienstbetrekking, in de wet een arbeidsovereenkomst genoemd, is vaak dat er geen verzekeringsplicht is voor de werknemersverzekeringen (zie ook verzekerden voor de Werkloosheidswet) en er geen ontslagbescherming is volgens het arbeidsrecht. Voor de beoordeling of sprake is van een freelance contract gaat het er om wat partijen hebben willen regelen en hoe de feitelijke werksituatie is. De feitelijke omstandigheden kunnen meebrengen dat er ondanks het ontbreken van een vast dienstverband op papier, in juridisch opzicht toch sprake is van een arbeidsovereenkomst. De naam die partijen aan de werkverhouding hebben gegeven is niet doorslaggevend.^[2] Ook moet aan de kant van de freelancer sprake zijn van ondernemerschap volgens vastgelegde criteria, deze verschillen bij de beoordeling of sprake is van een freelance contract of bij andere wetgeving.

De term wordt gebruikt bij een contractvorm waarbij een bedrijf of een individu, de opdrachtnemer, zich verbindt om een bepaalde prestatie te leveren voor een andere (rechts)persoon, de opdrachtgever. Freelance-arbeid verschilt van loondienst door de afwezigheid van een vast(e) of langdurig(e) dienstverband/arbeidsovereenkomst, regelmatige loonbetaling, de verplichting tot persoonlijke uitvoering van de opdracht en een zogenaamde gezagsverhouding, waarbij de 'baas'/werkgever bepaalt hoe het werk moet worden verricht. Dat laatste is te onderscheiden van het opsommen van de eisen waaraan het gewenste eindproduct dient te voldoen. De werkwijze bepaalt een freelancer namelijk zelf; hij of zij bepaalt ook wie het werk verricht (dat hoeft dus niet per se zelf te worden gedaan). Een freelancer dient zoals elke zelfstandige of ondernemer zelf btw in rekening te brengen en opgave en afdracht te doen aan de belastingdienst. Juridisch gaat het hier meestal om een 'overeenkomst van opdracht'.

Iemand die freelance-opdrachten aanneemt, heet een freelancer of zelfstandige zonder personeel (zzp).

1. ↑ Where does the word "freelance" come from?. Freelancers Union Blog (7 mei 2014). Gearchiveerd op 3 juli 2023. Geraadpleegd op 3 juli 2023.
2. ↑ Eenvoudig gezegd: als het er uit ziet als een eend, en het kwaakt, dan is het een eend.