Hof van assisen

Voor de Vlaamse televisieseries, zie Hof van Assisen (televisieserie) en Assisen (televisieserie).

Het hof van assisen, ook wel assisenhof genoemd, is een rechtscollege samengesteld uit een volksjury en belast met het vonnissen van misdaden, politieke delicten en drukpersmisdrijven, uitgezonderd diegene in verband met xenofobie en racisme (artikel 150 van de Belgische Grondwet). Tegen de uitspraak of het arrest van een hof van assisen is geen hoger beroep mogelijk. Wel kan men in geval van procedurefouten een voorziening in cassatie instellen bij het Hof van Cassatie.

Het hof van assisen werd in 1791 in Frankrijk ingesteld en werd in het gebied dat nu uit België en Nederland bestaat gedurende de Franse overheersing ingevoerd. Het werd in 1816 door Nederland afgeschaft, maar in België, na de onafhankelijkheid, opnieuw ingesteld in 1831.

Misdaden vormen in het Belgische strafrecht de zwaarste van drie categorieën misdrijven, naast de overtredingen en de wanbedrijven. Meestal betreft het hier moord, doodslag of zware zedendelicten, hoewel ook misdrijven zoals valsheid in geschrifte misdaden zijn. Correctionalisering heeft doorgaans tot gevolg dat deze misdaden door de correctionele rechtbank worden behandeld. De straf voor een misdaad varieert van vijf jaar opsluiting tot levenslange opsluiting, of eenzelfde periode van hechtenis (voor politieke misdaden). De doodstraf, die in België sinds juli 1863 niet meer in vredestijd werd uitgevoerd, is door de wet van 10 juli 1996 afgeschaft en vervangen door levenslange opsluiting. De doodstraf werd ook afgeschaft door het zesde en het dertiende Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en door artikel 14bis van de Belgische Grondwet.

De bevoegdheid van het hof van assisen wordt nagenoeg uitgehold door de stelselmatige correctionalisering van misdaden, waardoor de verdachte van de gecorrectionaliseerde misdaad voor de correctionele rechtbank komt.

De wetgeving betreffende het hof van assisen werd ingrijpend gewijzigd door de wet van 21 december 2009 tot hervorming van het hof van assisen, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 11 januari 2010 en inwerking getreden tien dagen nadien. Zij bevat een regeling betreffende de motivering van de beslissing van de jury omtrent de schuldvraag (het verdict). Deze regeling was noodzakelijk geworden door het arrest-Taxquet van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.