Lazarillo van Tormes

Lazarillo van Tormes is een anonieme Spaanse schelmenroman, voor het eerst verschenen in 1554.

Het is niet duidelijk wie het werk schreef, maar het was onmiddellijk na de publicatie reeds zeer populair: in 1554 verschenen al drie uitgaven (al staat niet vast of het werk voordien nog niet verschenen was). Men schrijft het boek soms aan Diego Hurtado de Mendoza toe. De hoofdfiguur, de kleine Lázaro, is een prototypische antiheld, vergelijkbaar met Don Quichot; hij is noch zeer moedig, noch bijzonder goedhartig, maar vertelt met veel ironie en over het algemeen zeer beknopt, over zijn lotgevallen als dienaar van diverse meesters en legt zo de hypocrisie en kleingeestigheid van de belangrijkste bevolkingslagen bloot. Door zijn bijwijlen schunnige inhoud werd het werk in 1559 op de Index librorum prohibitorum geplaatst. Een gekuiste versie verscheen in 1579.

In zijn tijd moet Lazarillo de Tormes een beroemd werk geweest zijn: twee personages uit het boek werden door Bredero gebruikt voor diens Spaanschen Brabander. Het werk is kort: het telt zeven hoofdstukken, waarvan er een uit slechts acht zinnen bestaat.