Sol Invictus

Sol Invictus
Sol Oriens, Sol Indiges, Sol, Elagabalus
Sol Invictus
Cultuscentrum	Tempel van de Zon, op de Quirinalis, in Trastevere en in het Circus Maximus
Gedaante	zonnegod
Associatie	beschermheilige van soldaten
Sol Invictus (links). Votiefsteen uit de 2e eeuw n.Chr.
Portaal    Religie

Sol Invictus (Latijn voor "onoverwonnen zon") was de officiële zonnegod van het latere Romeinse Rijk en een beschermheilige van soldaten.

Op 25 december 274 na Christus maakte de Romeinse keizer Aurelianus het tot een officiële cultus naast de traditionele Romeinse culten. Tot ongeveer het jaar 380 werd Sol Invictus nog in het late Romeinse Rijk aangeduid. Geleerden zijn het oneens over de vraag of die godheid een hervestiging was van de oude Latijnse cultus van Sol, een heropleving van de cultus van Elagabalus, of volledig nieuw was.

De oude Latijnse cultus van Sol zou vanuit Syrië naar Rome zijn gebracht, eerst door keizer Heliogabalus onder de naam Sol Invictus Elagabalus (219 n.Chr.). De Syrische Sol Invictus nam, zo meende men, de plaats in van de Romeinse god Sol Indiges, een tamelijk onbelangrijke god wiens cultus al in de vroege keizertijd in de vergetelheid zou zijn geraakt.^[1]

Recent onderzoek heeft echter aangetoond dat er in Rome doorlopend een cultus van de zon is geweest, en dat deze nooit verstoten is door Syrische goden. Zijn naam kon Sol invictus zijn, maar evengoed Sol Oriens, Sol Indiges of gewoon Sol. De zonnegod had drie tempels in Rome - op de Quirinalis, in Trastevere en in het Circus Maximus - waaraan Aurelianus een vierde toevoegde. Deze keizer heeft ook belangrijke hervormingen doorgevoerd in de cultus, waaronder een verandering in de priesterorde en de instelling van vierjaarlijkse spelen ter ere van de zon.^[2]

1. ↑ Zie Halsberghe 1972.
2. ↑ Hijmans 1996; Wallraff 2001; Matern 2002; Hijmans 2009.