De verfransing van Brussel is de ontwikkeling waarbij de aanvankelijk bijna uitsluitend Nederlandstalige stad[1][2][3] tijdens de voorbije twee eeuwen[1][4] tweetalig werd met het Frans als meerderheidstaal en lingua franca.[5] De assimilatie van de Nederlandstalige inwoners in de loop van enkele generaties was hiervoor doorslaggevend,[6][1][7][8][3] hoewel ook instroom uit Wallonië en later ook het buitenland een rol speelde.[1][9]
De opmars van het Frans in het openbare leven begon geleidelijk aan tegen het einde van de 18e eeuw,[10][11] en bestendigde zich na de Belgische onafhankelijkheid.[12][13] Het Nederlands — waarvan de standaardisering in België nog erg zwak was[14][15][13] — kon niet wedijveren met het Frans, de exclusieve taal van het gerecht, de administratie, het leger, de cultuur, het onderwijs en de media.[16][17][2][18][4] Het prestige van het Frans werd zodanig breed gedragen[2][19][6][13][20][21] dat na 1880,[22][23][14] en vooral rond de eeuwwisseling,[13] de kennis van het Frans onder de Nederlandssprekenden explodeerde.[24] Hoewel tot na het midden van de 20e eeuw de meerderheid van de Brusselse bevolking tweetalig bleef,[24][6] werd het Brabants dialect[25] steeds minder doorgegeven aan de volgende generatie,[26] waardoor vanaf 1910 de groep eentalige Franstaligen steeds groter werd.[19][27] Dit assimilatieproces verloor aan kracht na de jaren 1960,[24][28] toen de taalgrens werd vastgelegd[29] en het economisch zwaartepunt van het land naar Vlaanderen was verschoven.[14][22]
Door de aanhoudende toestroom van immigranten en de opkomst van Brussel als centrum van de naoorlogse internationale politiek bleef de relatieve positie van het Nederlands in de stad evenwel achteruitgaan.[4][30][31][24][26] De toenemende verstedelijking[32] deed, ondanks de vastlegging van de taalgrens, in een bijkomend aantal gemeenten in de Vlaamse Rand Franstalige meerderheden ontstaan.[29][33] Dit fenomeen van uitdijende verfransing — gekend als de "olievlek"[6][34][24] — vormt samen met het statuut van Brussel[35] een van de belangrijkste twistpunten in de Belgische politiek.[22][17]
↑(fr) Ernst, Gerhard (2006). Histoire des langues romanes, Manuel international sur l'histoire et l'étude linguistique des langues romanes. Walter de Gruyter, pp. 1166. ISBN 9783110171501. Geraadpleegd op 26 april 2013.