Moneda

La moneda es un instrument de pagament, en vigor en un endrech e a una epòca donats, que complís lei foncions d'unitat de còmpte, d'intermediari dins lei cambis de bens ò de servicis e de resèrva de valor. Segon lei luòcs e leis epòcas, es tanben un ben public gràcias ai servicis que rend a la societat e un otís d'integracion economic, politic ò sociau.

La moneda es un concèpt fòrça ancian qu'apareguèt per la premier còp a la fin de la Preïstòria, probablament en Anatolia. Per la seguida, i aguèt una difusion progressiva de l'idèa que se debanèt en parallèl d'aparicions independentas. A partir dau millenari IV av. JC, s'escampèt l'usatge de monedas metallicas que foguèron a l'origina dei premierei pèças de moneda au sègle VII av. JC. Aqueu sistèma se difusèt lentament lòng dei rotas comercialas anant d'Asia a Euròpa e foguèt adoptat per lei principalei poissanças de la fin de l'Antiquitat e de l'Edat Mejana.

A la Renaissença, l'invencion dei premierei bancas modèrnas en Euròpa entraïnèt l'aparicion progressiva de la moneda fiduciària que conoguèt una lònga evolucion per venir la forma principala de moneda en circulacion au sègle XX. D'efèct, après la Premiera Guèrra Mondiala, leis estats, durament destabilizats per lei consequéncias economicas dau conflicte, poguèron pas restablir lei sistèmas monetaris basats sus de resèrvas de metaus preciós (principalament d'aur). Puei, en 1971, l'abandon de l'escandau aur per leis Estats Units entraïnèt la generalizacion de la moneda fiduciària a tota la planeta.

En parallèl, lo desvolopament dei bancas entraïnèt una aumentacion dei depaus. Ansin, au començament dau sègle XXI, la màger part de la moneda mondiala es formada per la moneda escripturala que correspond ais escrituras dins lei registres de còmpte bancaris.