Biodegradacja

Biodegradacja (gr. bios ‘życie’, łac. degradatio ‘obniżenie’)^[1] – biochemiczny rozkład związków organicznych przez saprobionty (głównie bakterie^[1][2][3][4] i grzyby^[1][2][4], ale także pierwotniaki, promieniowce, glony i robaki)^[1] na proste związki nieorganiczne^[1][2][3][4]. Poza organizmami żywymi, do biodegradacji przyczyniają się także czynniki naturalne, takie jak: światło słoneczne, tlen z powietrza i woda^[3]. Dzięki niej rozkładowi może ulegać nawet 95% substancji organicznej^[1].

Biodegradacja jest procesem bardzo powszechnym. Przebiega we wszystkich biocenozach. Zamyka ona cykle biogeochemiczne większości pierwiastków chemicznych, poprzez doprowadzenie związków do form przyswajalnych przez rośliny. O ile biodegradacja związków występujących naturalnie przebiega bardzo szybko (przykładem są lasy równikowe), o tyle rozkład substancji sztucznych, wytworzonych przez człowieka, może trwać nawet do kilku tysięcy lat (np. pochodne ropy naftowej, pestycydy, materiały wybuchowe)^[2]. Mimo to proces ten ma duże znaczenie w zachowaniu środowiska naturalnego, ponieważ zmniejsza stopień jego zanieczyszczenia^[3].

Dużą zdolność do biodegradacji wykazują zasobne w próchnicę, biologicznie aktywne gleby^[1].

Rozkład szczątków organicznych przebiega zarówno w obecności tlenu, jak i przy jego braku. Aeroby degradują je, wykorzystując tlen jako utleniacz. Anaeroby zastępują tlen azotanami, siarczanami, jonami metali lub dwutlenkiem węgla. W ten sposób metanotrofy potrafią rozkładać węglowodory alifatyczne, a nawet ich halogenki^[2].

Obecnie zastępuje się trwałe tworzywa sztuczne i detergenty odpowiednikami, które ulegają biodegradacji^[3].

W przeciwieństwie do mineralizacji, terminu biodegradacja używa się raczej w odniesieniu do substancji szkodliwych (np. pestycydów)^[1].