Nikiel

Nikiel

kobalt ← nikiel → miedź
– ↑ Ni ↓ Pd 28 Ni
Wygląd
srebrzystobiały
Widmo emisyjne niklu
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	nikiel, Ni, 28 (łac. niccolum)
Grupa, okres, blok	10, 4, d
Stopień utlenienia	II, III
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości tlenków	średnio zasadowe
Masa atomowa	58,693 ± 0,001[4][a]
Stan skupienia	stały
Gęstość	8908 kg/m³
Temperatura topnienia	1455 °C[1]
Temperatura wrzenia	2913 °C[1]
Numer CAS	7440-02-0
PubChem	935
Właściwości atomowe Promień • atomowy • walencyjny • van der Waalsa 135 (obl. 149) pm[5] 124 pm[5] 163 pm[5] Konfiguracja elektronowa [Ar]3d84s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 16, 2 (wizualizacja powłok) Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda 1,91 1,75 Potencjały jonizacyjne I 737,1 kJ/mol II 1753 kJ/mol III 3395 kJ/mol
Właściwości fizyczne Ciepło parowania 370,4 kJ/mol Ciepło topnienia 17,47 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 237 Pa (1726 K) Konduktywność 14,3×106 S/m Ciepło właściwe 440 J/(kg·K) Przewodność cieplna 90,7 W/(m·K) Układ krystalograficzny regularny ściennie centrowany Twardość • w skali Mohsa 4 Prędkość dźwięku 4970 m/s (293,15 K) Objętość molowa 6,59×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 56Ni {syn.} 6,077 dnia w.e. 2,136 56Co 58Ni 68,077% stabilny izotop z 30 neutronami 59Ni {syn.} 7,6×104 roku w.e. 1,072 59Co 60Ni 26,233% stabilny izotop z 32 neutronami 61Ni 1,14% stabilny izotop z 33 neutronami 62Ni 3,634% stabilny izotop z 34 neutronami 63Ni {syn.} 100,1 roku β− 2,137 63Cu 64Ni 0,926% stabilny izotop z 36 neutronami
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-05] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[2] Niebezpieczeństwo Zwroty H H317, H351, H372, H412 Zwroty P P273, P280, P314[6] NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[3] 0 2 3
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Nikiel (Ni, łac. niccolum) – pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 28. Jest biało-srebrzystym metalem o lekkim złotym zabarwieniu. Nikiel należy do grupy metali przejściowych, charakteryzuje się typową dla tej grupy metali twardością i ciągliwością. Czysty nikiel wykazuje stosunkowo dużą aktywność chemiczną, która jest szczególnie widoczna kiedy metal jest w postaci proszku^[7], co zwiększa powierzchnię, na której zachodzi reakcja. W większych bryłach metalu, w temperaturze pokojowej jest mało aktywny chemicznie, reaguje on powoli z powietrzem ze względu na tworzenie się ochronnej warstwy tlenkowej na powierzchni^[8]. Jest jednak na tyle podatny na utlenianie, że w skorupie ziemskiej nie występuje on w postaci rodzimej, wyjątkiem są meteoryty żelazowo-niklowe, w których występuje w postaci stopu z żelazem. Uważa się, że stop żelazowo-niklowy znajduje się w jądrze Ziemi^[9]. Ze względu na powolne tempo utleniania w temperaturze pokojowej uznaje się go za metal odporny na korozję. Dawniej stosowany był do platerowania żelaza i mosiądzu stosowanego w aparaturze chemicznej, a także w pewnych stopach utrzymujących połysk, jak nowe srebro.

Nikiel jest jednym z czterech pierwiastków (obok żelaza, kobaltu i gadolinu), które są ferromagnetykami w temperaturze pokojowej. Trwałe magnesy wykonane z alniko, zawierające do 26% niklu, są pod względem mocy pomiędzy magnesami trwałymi opartymi na żelazie, a magnesami opartymi na metalach ziem rzadkich. Metal jest głównie używany do produkcji stopów; około 60% światowej produkcji jest używane w produkcji stali nierdzewnej. Inne stopy i nadstopy stanowią większość pozostałych zastosowań niklu, a tylko ok. 3% światowej produkcji jest wykorzystywana do produkcji związków. Pierwiastek ma wiele niszowych zastosowań, takich jak katalizator w hydrogenacji, produkcji soli używanych w galwanotechnice czy barwieniu ceramiki^[7].