Partia Baas (Syria)

Partia Baas

Państwo	Syria
Lider	Baszszar al-Asad
Data założenia	7 kwietnia 1947
Adres siedziby	Damaszek
Ideologia polityczna	baasizm
Poglądy gospodarcze	społeczna gospodarka rynkowa
Liczba członków	2,8 mln (ok. 2011)
Barwy	barwy panarabskie
Obecni posłowie	134/250

Partia Socjalistycznego Odrodzenia Arabskiego – Region Syria (arab. ‏حزب البعث العربي الاشتراكي – قطر سوريا‎, Hizb al-Baas al-Arabi al-Isztiraki – Kutr Surija), syryjska partia Baas – jedna z dwóch organizacji partyjnych powstałych po rozłamie w partii Baas w latach 60. XX wieku. Reprezentuje ideologię baasizmu, łączącą socjalizm arabski i panarabizm.

W 1947 Michel Aflak, Salah ad-Din al-Bitar oraz Zaki al-Arsuzi utworzyli w Damaszku Partię Odrodzenia Arabskiego (arab. Hizb al-Baas al-Arabi). Program ideowy organizacji – baasizm – sformułowany został przede wszystkim przez Aflaka i głosił potrzebę zjednoczenia wszystkich Arabów, tworzących jeden narodów, we wspólnym państwie, a następnie budowę ustroju socjalistycznego, który był jednak definiowany w sposób bardzo ogólny (miał stanowić połączenie elementów myśli socjalistycznej z Europy ze specyfiką arabską). Ostateczny kształt i nazwę partia przybrała w 1952, po połączeniu z Arabską Partią Socjalistyczną kierowaną przez Akrama al-Hauraniego. Elektorat partii stanowiło głównie chłopstwo z regionu Hamy, gdzie popularny był al-Haurani, oraz studenci i intelektualiści z miast. Z czasem partia poszerzała swoją bazę społeczną zwłaszcza o niezamożną ludność prowincji oraz o mniejszości religijne i etniczne, z entuzjazmem przyjmujące jej hasła równouprawnienia Arabów niezależnie od wyznania.

Partia Baas doprowadziła w 1958 do zawarcia przez Syrię unii z naserowskim Egiptem, jednak powstała w ten sposób Zjednoczona Republika Arabska przetrwała tylko trzy lata. Fiasko unii doprowadziło również do ogromnego spadku wpływów organizacji. Równolegle jednak tajną organizację, Komitet Wojskowy, utworzyli w 1959 sympatyzujący z baasizmem oficerowie, pragnąc przejąć władzę i przystąpić do realizacji programu partii drogą rewolucyjną. Ostatecznie stało się tak w 1963, gdy Komitet Wojskowy przeprowadził w Syrii udany zamach stanu. W ciągu kolejnych trzech lat rządząca autorytarnie partia przeprowadziła szereg reform (nacjonalizacja banków i większości przedsiębiorstw, reforma rolna). Równocześnie wewnątrz organizacji trwały spory na tle ideologicznym, ale również religijnym i etnicznym. W 1966 frakcja radykalna kierowana przez Salaha Dżadida przeprowadziła drugi zamach stanu, przejmując kontrolę nad krajem i wzmacniając socjalistyczny kierunek polityki wewnętrznej. Przegrana wojna sześciodniowa doprowadziła jednak do utraty popularności tej grupy. Kolejna faza walk o władzę w partii i w kraju zakończyła się sukcesem bardziej umiarkowanego Hafiza al-Asada, który objął władzę dyktatorską w 1970 i sprawował ją do śmierci w 2000. Od zamachu stanu w 1963 wszystkie rządy w Syrii tworzone były przez partię Baas, a istniejący od 1971 pluralizm partyjny ma charakter fasadowy.

W latach 60. XX wieku partia Baas, dotąd oficjalnie jednolita, podzieliła się na konkurujące ze sobą gałęzie syryjską i iracką. Każda z nich prowadziła swoje oddziały również w innych państwach arabskich.

W okresie rządów al-Asada partia Baas z organizacji „awangardy rewolucyjnej” stała się partią masową, której podstawowym celem było utrzymywanie władzy w kraju, sprawowanie kontroli nad instytucjami państwowymi. W praktyce stopniowo rezygnowano z socjalistycznego programu głoszonego przez założycieli organizacji. Oficjalnie koniec starań o budowę socjalizmu w Syrii ogłosił syn Hafiza al-Asada i jego następca na urzędzie prezydenta, jak również na stanowisku sekretarza generalnego partii. Od przejęcia przez niego władzy w 2000 partia stopniowo traciła na znaczeniu w systemie władzy w kraju, chociaż nadal stanowiła ważny czynnik katalizowania społecznej aktywności i budowania bazy poparcia dla rządu. Po wybuchu w Syrii protestów przeciwko władzy al-Asada z konstytucji Syrii usunięto wzmiankę o przewodniej roli partii.