Platyna

Platyna

iryd ← platyna → złoto
Pd ↑ Pt ↓ Ds 78 Pt
Wygląd
srebrzystobiały
Widmo emisyjne platyny
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	platyna, Pt, 78 (łac. platinum)
Grupa, okres, blok	10, 6, d
Stopień utlenienia	II, IV
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości tlenków	średnio zasadowe
Masa atomowa	195,08 ± 0,02[a][3]
Stan skupienia	stały
Gęstość	21,45 g/cm³[4]
Temperatura topnienia	1768,2 °C[1]
Temperatura wrzenia	3825 °C[1]
Numer CAS	7440-06-4
PubChem	23939
Właściwości atomowe Promień • atomowy • walencyjny • van der Waalsa 135 (obl. 177) pm 128 pm 175 pm Konfiguracja elektronowa [Xe]4f145d96s1 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 32, 17, 1 (wizualizacja powłok) Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda 2,28 1,44 Potencjały jonizacyjne I 870 kJ/mol II 1791 kJ/mol III 2800 kJ/mol
Właściwości fizyczne Ciepło parowania 510 kJ/mol Ciepło topnienia 19,6 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 0,0312 Pa (2045 K) Konduktywność 9,66×106 S/m Ciepło właściwe 130 J/(kg·K) Przewodność cieplna 71,6 W/(m·K) Układ krystalograficzny regularny ściennie centrowany Twardość • w skali Mohsa 3,5 Prędkość dźwięku 2680 m/s (293,15 K) Objętość molowa 9,09×10−6 m³/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 190Pt 0,01% 6,5×1011 lat α 3,249 186Os 192Pt 0,79% stabilny izotop z 114 neutronami 193Pt {syn.} 50 lat w.e. 0,057 193Ir 194Pt 32,9% stabilny izotop z 116 neutronami 195Pt 33,8% stabilny izotop z 117 neutronami 196Pt 25,3% stabilny izotop z 118 neutronami 198Pt 7,2% stabilny izotop z 120 neutronami
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-03-07] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki). NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[2] 0 0 0   Numer RTECS TP2160000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Platyna (Pt, łac. platinum) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym, metal szlachetny. Nazwa tego metalu, odkrytego dopiero w 1735 roku w Kolumbii (pomijając różne dawniejsze niezbyt pewne wzmianki), jest zdrobnieniem hiszpańskiego słowa plata (srebro); nazwą platina (sreberko) starano się podkreślić małą użyteczność nowo odkrytego metalu. Pogardliwej nazwy „platina” użył jako pierwszy Antonio de Ulloa w przygodowej opowieści (1736). Już XVI- i XVII-wieczni poszukiwacze złota określali podobnie metal znajdowany w hiszpańskiej Kolumbii, który uważali początkowo za bezwartościową odmianę srebra. Platynę znalezioną w złotodajnym piasku kilku rzek południowoamerykańskich Anglik Wood sprowadził do Anglii (1741), gdzie profesor chemii w Cambridge R. Watson uznał ją za odrębny metal (1750). Dokładniej platynę zbadał dyrektor mennicy w Sztokholmie H.T. Scheffer. W 1758 udało się francuskiemu chemikowi P. Macquerowi po raz pierwszy stopić kawałek platyny. W 1772 otrzymano platynowe blaszki i druciki, nauczono się również otrzymywać platynę kowalną z platyny gąbczastej. Platynę opisał po raz pierwszy humanista włoski G.C. Scaliger (XVI w.) jako metal nie dający się stopić ani za pomocą ognia, ani żadnych „hiszpańskich sztuczek”^[5].

Platyna ma 36 izotopów z zakresu mas 172–201. W naturalnym składzie izotopowym występują izotopy 190, 192, 194, 195, 196 i 198, z których 192, 194, 195, 196 i 198 są trwałe i stanowią główną część składu.