Przeworsk

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Przeworsk (ujednoznacznienie).

Przeworsk

miasto i gmina
Ratusz w Przeworsku (2023)
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przeworski
Prawa miejskie	1393
Burmistrz	Leszek Kisiel
Powierzchnia	22,13[1] km²
Wysokość	ok. 200 m n.p.m.
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość	15 452[2][3] 698,2 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 16
Kod pocztowy	37-200
Tablice rejestracyjne	RPZ
Położenie na mapie powiatu przeworskiego Przeworsk
Położenie na mapie Polski Przeworsk
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Przeworsk
50°03′31″N 22°29′37″E/50,058611 22,493611
TERC (TERYT)	1814011
SIMC	0972513
Urząd miejski ul. Jagiellońska 10 37-200 Przeworsk
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Przeworsk (łac. Prevorscum, Civitas Prevorscensis, ukr. Переворськ, hebr. ‏פשבורסק‎) – miasto w Polsce w województwie podkarpackim, siedziba powiatu przeworskiego, na Podgórzu Rzeszowskim, nad Mleczką, przy trasie międzynarodowej E40, dawna siedziba magnaterii polskiej. Jedno z najstarszych miast regionu. Za czasów I Rzeczypospolitej do powiatu przeworskiego należały miasta takie jak: Rzeszów, Łańcut, Leżajsk czy Sokołów Małopolski^[4][5].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1394 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim^[6]. W latach 1975–1998 w województwie przemyskim. Jest członkiem Związku Miast Polskich. Jego herbem jest Leliwa.

Według danych z 1 stycznia 2018 Przeworsk liczył 15 452 mieszkańców^[2]. Patronem miasta jest Święty Antoni z Padwy^[7].

Pierwsza wzmianka o Przeworsku pochodzi z 1281 r. Miasto zostało lokowane w 1393 r. na przecięciu ważnych szlaków handlowych, w miejscu dawnego grodu ruskiego. Dzięki licznym przywilejom i utworzeniu w 1470 r. powiatu sądowego Przeworsk stał się drugim ośrodkiem miejskim ziemi przemyskiej i odbywały się w nim szlacheckie sądy ziemskie^[8]. Miasto przez lata odgrywało rolę ważnego centrum życia gospodarczego, głównie rzemiosła (tkactwo) i wymiany handlowej. Liczne najazdy wojsk tatarskich, kozackich, rosyjskich i szwedzkich spowodowały upadek Przeworska. Na przełom wieków XIX i XX przypada wzmożony rozwój miasta związany z powstaniem ordynacji Lubomirskich (1825), budową cukrowni (1895) i węzła kolejowego^[9] .

Współcześnie Przeworsk jest lokalnym ośrodkiem usługowo-przemysłowym, w którym krzyżują się ważne arterie komunikacyjne i trzy linie kolejowe. Miasto stanowi centrum administracyjne powiatu – jest siedzibą m.in. starostwa, sądu rejonowego, prokuratury rejonowej, komendy powiatowej Policji i Państwowej Straży Pożarnej^[9] .

W mieście znajduje się ok. 110 obiektów zabytkowych^[10]. Do najważniejszych należą: średniowieczne, gotyckie klasztory obronne: Bernardynów (kościół Świętej Barbary) i Bożogrobców (bazylika z kaplicą Grobu Bożego), Ratusz, klasycystyczny Pałac Lubomirskich, barokowy klasztor szarytek, jedyny w Polsce żywy skansen „Pastewnik”^[11].