Republika Zjednoczonych Prowincji

Republika Zjednoczonych Prowincji/Republika Siedmiu Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1581–1795
Herb Flaga
Dewiza: Eendracht maakt macht (Z jedności siła)
Ustrój polityczny	republika
Stolica	de facto Haga
Data powstania	26 lipca 1581
Data likwidacji	19 stycznia 1795
Populacja • liczba ludności	1 880 500 (1795)
Waluta	gulden
Narody i grupy etniczne	Holendrzy, Fryzowie, Hugenoci
Język urzędowy	niderlandzki
Religia dominująca	kalwinizm
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons

Republika Zjednoczonych Prowincji lub Zjednoczone Prowincje (oficjalnie: Republika Siedmiu Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich, niderl. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) – republika założona przez 7 protestanckich prowincji północnych Niderlandów (Holandia, Zelandia, Utrecht, Groningen, Geldria, Overijssel, Fryzja), które po zawarciu unii utrechckiej zdetronizowały w 1581 króla Hiszpanii Filipa II.

Nowe państwo (republika została oficjalnie proklamowana w 1588 roku) przybrało charakter protestancki (kalwiński). Po zamordowaniu Wilhelma Orańskiego (1584) tytuł namiestnika oraz naczelne dowództwo otrzymał jego syn Maurycy z Nassau, który kontynuował wojnę z Hiszpanią.

W 1609 r. nastał dwunastoletni rozejm, po którym rozpoczęła się kolejna wojna. W pokoju westfalskim 1648 Hiszpania uznała niepodległość Zjednoczonych Prowincji.

Od końca XVI wieku Prowincje przeżywały rozkwit – do miast holenderskich przeniósł się handel zamorski, powstały nowe kompanie handlowe, między innymi takie jak: Holenderska Kompania Wschodnioindyjska, Holenderska Kompania Zachodnioindyjska. Republika Zjednoczonych Prowincji wzięła udział, wraz z takimi potęgami ówczesnej Europy, jak Anglia czy Francja, w kolonizacji Ameryki Północnej. Holandia wydała także sławy nauki i sztuki, np. Rembrandta, Grotiusa, Huygensa.

Obszar północnych protestanckich Niderlandów stanowi obecnie terytorium Królestwa Niderlandów. Głową państwa jest król z dynastii orańskiej (Oranje-Nassau), potomek Wilhelma Orańskiego.

Kres Republiki poprzedził w Holandii wybuch wojny domowej (1785–1787) pomiędzy frakcją „patriotów” a oranżystami. Interweniowały wówczas Prusy, które przywróciły Orańczykom władzę w ramach dziedzicznego stanowiska stadhoudera. Republika Zjednoczonych Prowincji ostatecznie upadła, kiedy Niderlandy zostały zajęte przez rewolucyjne wojska francuskie podczas walk z I koalicją antyfrancuską. Wówczas, 19 stycznia 1795 roku, dzień po opuszczeniu kraju przez namiestnika Wilhelma V Orańskiego, została proklamowana Republika Batawska. Po kongresie wiedeńskim ród Oranje-Nassau został przywrócony do władzy, ale jako dziedziczni monarchowie całych Niderlandów (obejmujących wówczas także obszar dzisiejszej Belgii i Luksemburga).